?دست های پنهان

?منطق حوزه برای قبول نظریه ها، بر اساس برهان و استدلال است. ضرب المثل «نحن ابناء الدلیل» نمایشی از این فرهنگ حوزوی است. کتاب های فقهی و اصولی پر است از نقد محترمانه اقوال علما. هیچگاه عظمت یک شخصیت مانع آن نشده تا نظرش تحلیل و بررسی نشود. بزرگان علمی حوزه، خود دارای این روحیه بودند و بیشترین انتقادات را به نظرات گذشتگان داشتند. مرحوم شیخ انصاری همیشه ناظر به صاحب جواهر استدلال می کند. نیز آخوند خراسانی ناظر به شیخ انصاری سخن می گوید. این رویه در حوزه، سنت حسنه ای است بر آزاداندیشی و میدان داری استدلال و اندیشه نه شخصیت زدگی.
?این سنت حسنه تنها در محتوای علمی خلاصه نمی شود، بلکه در روش های علمی و آموزشی هم وجود دارد. همانطور که ممکن است به محتوای استدلال خدشه وارد کرد، به سبک استدلال هم می توان اشکال گرفت. به چینش مطالب هم می توان نقد داشت.
?سالهاست خواست عمومی طلاب، فضلا و بسیاری از بزرگان بر تغییر و اصلاح اشکالات حوزه است. متأسفانه اخبار ناخوشایندی به گوش می رسد که برخی با قدرت های حقوقی خود، بدون هیچ استدلال و منطقی در برابر یک طرح بزرگ می ایستند. بدون تعارف باید بگوییم که نوعی مافیا در حوزه وجود دارد که در برابر ماشین تحول دست انداز ایجاد می کند. قدرتی که برهان و دلیل را به پشیزی هم نمی گیرد. معلوم نیست چرا چنین قدرت و دست های پنهانی وجود دارد که در برابر بدیهیات عرض اندام می کند. هرچه همه می کوشند و به اصلاح می اندیشند، آنها یک شبه نقش برآب می کنند. بی شک این رفتارها لکه ی ننگی در تاریخ حوزه خواهد بود و آیندگان این رفتار را محکوم خواهند کرد.
?مسأله ما تغییر یک کتاب درسی نیست. مسأله، مسأله وجود جریان أثرگذارِ ریشه دار است که نه تنها کاری برای سامان گرفتن وضع موجود نمی کند، بلکه سنگ اندازی هم می کند. مصیبت ما آن است که این جریان خود را همه ی حوزه می داند و تفکر غلط خود را به همه تحمیل می کند. مصیبت بزرگ تر آن است که خود را اهل گفتگو و اندیشه می داند، ولی بیش ترین خیانت و جنایت را در حق گفتگو و اندیشه می کند. چاره ای از مقابله ی محکم با آنها نیست. تا زمانی که مدیران و مسئولان حوزوی، عزم جدی بر مقابله با این جریانِ مافیایِ متحجر نداشته باشند، تقریباً تمام فعالیت های تحول خواهانه بی ثمر است. بالأخره باید روزی تابوی این مافیا شکسته شود، و هرچه دیرتر، بدتر و خسارت بارتر.
◼️مرتضی بخشنده