وقتی جای متهم و شاکی عوض می شود!
بسم الله الرحمان الرحیم
آیت الله بوشهری(حفظه الله)، مدیر محترم حوزه علمیه قم، از آغاز امسال، فرهنگ و مسائل پیرامون آن را محور خطبههای اول خود قرار دادند. این اقدام از آن جهت که مهمترین دغدغه جامعه دینی است، جای تقدیر دارد. ایشان تا خطبه اخیر که در ۱۱ تیرماه۹۵، مصادف با روز قدس ایراد شد، بنا به فرموده خودشان به ۵ محور پرداختند که عبارتند از: پذیرش تهاجم، به کار گیری تمام ظرفیت در مبارزه با آن مانند جهاد نظامی، ملی شدن مبارزه فرهنگی، افزایش سطح شناخت دینی مردم و پنجمین گزینه، شناخت نقشه دشمن در شبیخون فرهنگی.
بنده در جزئیات فرمایشات آقای بوشهری حرفی ندارم و به نوبه خودم از ایشان به خاطر پرداختن به این موضوع با جزئیات آن، سپاسگزارم. اشکال یا بهتر بگویم سوال بنده از جناب آقای بوشهری، جای خالی حوزه علمیه در تمام این خطبهها و تحلیلهاست. ایشان باید تشریح کنند که چرا آحاد ملت، نیروی انتظامی، صدا و سیما و دولت را مسئول فرهنگ جامعه میدانند و تصریحا یا تلویحا از آنها انتقاد میکنند، اما هیچگاه نامی از حوزه نمیبرند و نفیا و اثباتا به آن نمیپردازند.
آیا بدان معناست که ایشان حوزه را مسئول فرهنگی جامعه نمیدانند! یا بدان معناست که از عملکرد آن راضی هستند! یا به عملکرد نامطلوب و ضعیف حوزه در این عرصه بهتر از هر کسی واقفند و آبروداری میکنند!
با توجه به حلم و حوصلهای که از حضرت آیت الله بوشهری سراغ دارم، این جسارت را به خودم میدهم که صریحتر با ایشان سخن بگویم.
آقای بوشهری، همه حرفهایی که زدید، درست؛ اما چرا شما باید این حرفها را بزنید!؟ شما متولی حوزه ای هستید که خود متهم ردیف اول ولنگاری فرهنگی در این کشور است! دقیقا مانند این است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از آشفتگی فرهنگی فریادش بلند باشد و همه نهادها را به کم کاری متهم کند؛ آنهم در شرایطی که خود از مقصرین اصلی است و انگشت اتهام قبل از هر کسی به سوی خود او نشانه رفته است!
برای اینکه روشن شود چرا حوزه علمیه قم، متهم ردیف اول بیبندوباری فرهنگی است، لازم است سخن را از رسالت حوزه شروعکنم. طبق نص آیه نفر، رسالت حوزه، همان رسالت انبیاء(ع) است. در این آیه خدای متعال میفرماید:
لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ(توبه،۱۲۲)
در جای دیگری نیز، رسالت قرآن و پیامبر اسلام(ص) را انذار میشمارد.
وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآناً عَرَبِيّاً لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَ مَنْ حَوْلَهَا(شوری،۷)
به عبارتی حوزههای علمیه تاسیس شدند تا انسانهایی را تربیت کنند که پیامبر خاتم(ص) را در انجام رسالت خویش و توسعه اسلام یاری نمایند. طبق بیانی از امام هادی(ع) علمای شیعه در عصر غیبت، مسئول دینداری مردم هستند. آنان ایتام آل محمد(ص) را از شباک شیاطین و تورهای آنان نجات میبخشند(۱) و نشر معارف اهل بیت(ع) و مدیریت دلها و فکرها و زمام امور شیعه را در اختیار میگیرند.
آقای بوشهری، آیا انصاف است که وقتی به بیان منزلت عالمان دین میپردازیم از تعابیری چون «امناء الرسل» بهره گیریم و در فضلشان شراکت جوییم؛ اما زمانی که به مسئولیت و رسالت میرسد، تنهایشان گذاریم و سکوت پیشه سازیم؟!
آقای بوشهری؛ برادر بزرگوار، آیا جز این است که انقلاب فرهنگی اخص وظایف انبیاء(ع) و علماست؟ سکولارترین افراد هم این را قبول دارند که انبیاء(ع) دست کم برای انقلاب فرهنگی در جوامع خود مبعوث شدند. کار فرهنگی، کارویژه تمام انبیای الهی بوده است. خدای متعال میفرماید:
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ (آل عمران،۱۶۴)
حال سوال این است که حوزه علمیه با این عرض و طول، به عنوان سابقهدارترین نهاد فرهنگی در این کشور، چه گلی بر سر فرهنگ این مملکت زده است؟ آیا حوزه علمیه به عنوان متولی فرهنگ جامعه که در روز قیامت باید پاسخگوی آن باشد، برنامه جامعی برای مدیریت و تعالی فرهنگی جامعه شیعی ارائه کرده است؟ آیا پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی و درخواستهای مکرر امام(ره) و رهبری معظم از حوزه ها، حوزه قم حاضر شد مسئولیت تدوین سند چشم انداز فرهنگی را بر عهده گیرد؟ آیا در شرائط حکومت اسلامی، بی انصافی نیست که ما نهاد دیگری غیر از حوزه را مسئول این امور بدانیم؟ مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما و یا حتی مجموعه پاک و ارزشمندی مانند سپاه پاسداران؟ راستی این فرافکنی و ندیدن حوزه در توزیع مسئولیتها، به معنای سقوط در تاریکی انزوایی که رهبر معظم انقلاب، حوزه را از آن ترسانده بودند، نیست؟! آیا این نشانه حذف شدن حوزه از معادلات جاری جامعه و مرگ خاموش حوزه نیست؟
ببخشید که بیپروا سوال میکنم. زیرا بر این باورم که اینها حرف دل بسیاری از نخبگان، فضلا و طلاب است. آنها باید از این سوالات پاسخ بگیرند و سطح تحمل متولیان حوزه را محک بزنند. صادقانه سوال میکنم. آیا آنقدر که مقدمه الواجب با آن گستردگی مورد توجه بزرگان حوزه قرار گرفته، کل مساله فرهنگ و سرنوشت جامعه اسلامی مورد توجه آنان بوده است؟ یعنی همان اندازه که با دقتهای محیر العقول، تمام ابعاد مساله وزین! مقدمه الواجب را بررسی میکنند و علاوه بر دقتهای خویش، به بررسی اقوال مختلف در آن زمینه میپردازند و در ذیل مساله مقدمه الواجب تمامی فروض و فروعی را که به نحوی به این مساله مربوط میشوند را بحث می کنند، آیا به کل سرنوشت جامعه اسلامی و نشر فرهنگ فخیمه اهل بیت(ع) اهتمام دارند؟ قضاوت را به شما و خوانندگان محترم میسپارم.
جناب آقای بوشهری عزیز، ولنگاری فرهنگی نتیجه بیبرنامهگی فرهنگی است. نتیجه ی این است که، فرهنگ متولی اصلی خود را از دست داده است. پس بیایید به جای اینکه انگشت اتهام را به سوی نهادهای دولتی و غیر دولتی بگیریم، قدری آنرا نزدیک کرده و به سمت خودمان بگیریم. من یقین دارم که شما انسان باتقوا و صادقی هستید که هرگز قصد فرافکنی ندارید و با تمام وجود میخواهید مشکل فرهنگی جامعه برطرف شود و بس. اگر اینطور است، چرا صادقانه از خودمان شروع نکنیم. اگر بناست مدیر محترم حوزه، در خطبههای نماز جمعه، هر کسی غیر از حوزه را مسئول فرهنگ بداند و از پذیرش مسئولیت اصلی فرهنگ شانه خالی کند و زیر بار خطاهای حوزه نرود، چه امیدی به اصلاحات فرهنگی میتوان داشت؟ میدانید چرا جامعه ی ما سر و سامان نمییابد؟ دقیقا به این خاطر که ما یاد گرفتهایم به جای مسئول دانستن خودمان، دیگران را مسئول معرفی کنیم.
آقای بوشهری با همان سیری که خودتان مساله فرهنگ را کالبد شکافی کردید، پیش میروم و میپرسم. آیا حوزه آسیب فرهنگی را در حد تهاجم و بلکه شبیخون فرهنگی پذیرفته است؟ اگر نپذیرفته که تایید متحجر بودن حوزه و خواب عمیق آن است و اگر پذیرفته، کو تلاش مجدانه و مجاهدانه برای رفع آن؟ کو به کارگیری تمام ظرفیتها؟ آنچه ما میبینیم این است که حوزه تمام ظرفیت خود را در تکرار درسهای کاملا بیربط به نیازهای جامعه، به خدمت گرفته است. مکاسبی که بیشتر به کسب و کار هزار سال پیش میآید و رسائل و کفایهای که نصف آن مباحثی بیثمر است و نصف دیگر نیز گرفتار اعوجاج! درس خارجهایی که ربطی به ضرورتهای جامعه اسلامی ندارند و اغلب از طهارات و عبادات فراتر نمیروند. کو تلاش جدی برای افزایش معرفت دینی مردم؟ کو برخورد قاطع با معضلات فرهنگی و هزار سوال دیگر.
سرور عزیزم، جناب آقای بوشهری، بنده حضرتعالی را سالهاست که میشناسم. انسانی حلیم، منصف و باتقوا. آنچه نوشتم و خواندید، ناظر به شخصیت حقوقی حضرتعالی است. بلکه ناظر به مدیران قبلی و مدیران بعدی. از من به دل نگیرید. زیرا غرضی نبود جز خیرخواهی.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
محمد تقی اکبرنژاد
پاورقی:
۱.قَالَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ: لَوْلَا مَنْ يَبْقَى بَعْدَ غَيْبَةِ قَائِمِنَا مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِينَ إِلَيْهِ وَ الدَّالِّينَ عَلَيْهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْ دِينِهِ بِحُجَجِ اللَّهِ وَ الْمُنْقِذِينَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللَّهِ مِنْ شِبَاكِ إِبْلِيسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ الَّذِينَ يُمْسِكُونَ قُلُوبَ ضُعَفَاءِ الشِّيعَةِ كَمَا يُمْسِكُ السَّفِينَةَ سُكَّانُهَا لَمَا بَقِيَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِينِ اللَّهِ، أُولَئِكَ هُمُ الْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. (الفصول المهمة في أصول الأئمة – تكملة الوسائل؛ ج۱، ص: ۶۰۴، ح[۹۴۸] ۱۴)
کلا حوزه در مسائلی که مقصر خودش دست پیش می گیره تا پس نیفته. همه بدند فقط خودشان کارشون درسته. مدیریت بسیار ضعیف حوزه، نظام را داره خفه می کنه
بسیار خوشحال شدم مدیر
حوزه عوض شد.
انتقادی بسیار منصفانه و مودبانه. من هم به عنوان طلبه ای که دلسوز حوزه است، خواهش می کنم به جای این که صرفا دنبال جواب دادن به این نوشتار باشیم، تا آن که مبادا گردی بگیرد از این نوشته به حوزه یا علما یا دروسشان، فکر کنیم به این مشکل بزرگ
باسلام محضر استاد فهیم و خوش فکرو بابصیرت حضرت حجت الاسلام تقی نژاد(حفظک الله) بنده هم یکی از طلاب درس خارج حوزه علمیه هستم وصد درصد باحرفهای شما موافقم راستش بنظر من ما طلبه ها باید یه انقلابی انجام بدیم خواهشا بفرمایید راه ارتباط با شما چیه ؟ من باید زیارتتون کنم ما باید یه جبهه محکم تشکیل بدیم که کسی نتونه جلومون جبهه بگیره باتشکر فراوان.
سلام علیکم، شما جهت ارتباط مستقیم با استاد اکبرنژاد می توانید از طریق سامانه ثبت نوبت تماس تلفنی اقدام کنید.
لینک http://jame.feghahat.com/signup/signup_in_tamas.php
ایشان هیچ گاه مسئول حوزه نبوده اند بلکه مدیریت اداری طلاب مدارس و بعضاً سطح را عهده دار بودند . عجیب است که آقای اکبر نژاد چنین مساله ساده ای را نمی فهمد و این چنین مغالطه می کند . مگر آقای بوشهری می تواند برای مراجع تعیین تکلیف کند. بلکه برای اساتید هم طراز خود هم نمی توانست. تعریف ایشان از محدوده حوزه بسیار ساده و عوامانه است!