منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / علمی / گزارش و مستندات نشست ها / مشروح نشست۴: نقد مکتب اصولی شیخ انصاری(ره)-۲

مشروح نشست۴: نقد مکتب اصولی شیخ انصاری(ره)-۲

استاد اکبر نژاد در این جلسه ساختار و چینش اصول شیخ انصاری(ره) را مورد نقد قرار دادند و ساختار پیشنهادی خود با عنوان “قوی ترین معرفت ممکن نوعی” را مطرح کردند.

ایشان قبل از آغاز کردن بحث توجه به این نکته را ضروری دانستند، که در هنگام ورود به هر بحث از جایی شروع کنیم، که قبل از آن گزاره ی تاثیر گذاری وجود نداشته باشد.

سپس این طور آغاز کردند، که انسان ها بالفطره به دنبال رشد و جلب مصالح و دفع مفاسد هستند؛ مصالحی که به انسان رشد می دهند، و مفاسدی که مانع پویایی او هستند، این مصالح و مفاسد اموری غیر از خود انسان و خارج از او هستند، به همین خاطر برای به دست آوردن آن ها نیاز به انجام یا ترک برخی کارها است؛ روشن است که اقدام به مصالح و پرهیز از مضار بدون شناخت آن ها ممکن نیست، درست در این جا این سوال مطرح می شود که چه سطحی از معرفت ملاک رفتارهای ما قرار می گیرد؟ اگر به دلیلی به معرفت مطلوب دست نیافتیم، وظیفه دوم و یا سوم ما چیست؟ چه معرفتی میان ما و خدا در دنیای مادی حجت است؟

با کمی تامل در زندگی بشر که عالم کسر و انکسار است کاملا پی می بریم، که دسترسی به علم خالص اغلب ممکن نیست، و تکلیف کردن به علم صد درصدی در تمام ابعاد زندگی، تکلیف بما لا یطاق است و منجر به اختلال نظام دین و دنیای مردم می شود؛ و چنین امری از خدای حکیم صادر نمی شود؛ در نتیجه قطعا علم منطقی تراز حجیت نیست؛

با کمی تامل در زندگی بشر که عالم کسر و انکسار است کاملا پی می بریم، که دسترسی به علم خالص اغلب ممکن نیست، و تکلیف کردن به علم صد درصدی در تمام ابعاد زندگی، تکلیف بما لا یطاق است و منجر به اختلال نظام دین و دنیای مردم می شود؛ و چنین امری از خدای حکیم صادر نمی شود؛ در نتیجه قطعا علم منطقی تراز حجیت نیست
از طرف دیگر حجت قرار دادن هر مطلق آگاهی حتی اگر ضعیف باشد، خلاف حکمت باری تعالی است، زیرا درآن صورت اکثر معرفت های حجت شده به واقع اثابت نخواهند کرد، بنابراین باید به اندازه کسر و انکسارات عالم، تنزل معرفتی را پذیرفت، در نتیجه این قوی ترین معرفت ممکن نوعی است، که در هر دوره ای برای اهل آن زمان حجت است.

ایشان سپس اقوال چند تن از علما از جمله شیخ انصاری(ره)، مرحوم نائینی(ره)، مرحوم مظفر(ره) و مرحوم امام(ره) را در تایید این مطلب نقل کردند، و از این مساله ابراز تاسف کردند که با وجود این که ایشان به این مطلب متذکر شده بودند، ولی فهم این مطلب در ساختار اصولشان تاثیر نگذاشته است؛ استاد اکبرنژاد بیان داشتند: که مگر می شود، اضطرار بشر به عمل کردن به ظنون قوی را پذیرفت، و باز این سوال را مطرح کرد که شاید پروردگار عالم چیز دیگری، مثلا علم صد درصدی را برای ما حجت قرار دهد، چرا بحثی را که سنخ آن عقلی و عقلایی است، نقلی مورد بررسی قرار می دهید؟

ایشان سپس توضیح دادند: این مزیت نظریه “قوی ترین معرفت ممکن نوعی” است که در ابتدا کبرایی را ثابت می کند و بعد از آن تمام بحث های اصول صغروی می شوند، به این صورت که مصداق این قوی ترین معرفت هستند یا نه؟ و با چنین روشی دیگر نیاز نیست، تک تک مسائل اصول را بررسی روایی کرد، البته ایشان این نکته را هم متذکر شدند که ارائه مساله بعد از بررسی عقلی آن به روایات ایرادی ندارد، زیرا ممکن است شارع در حدود بحث تغییراتی را مد نظر داشته باشد، که ما خواهیم پذیرفت، ولی در این که اصل این بحث یک بحث عقلی و حجیت آن برخواسته از عقل و ضرورت های تکوین است، تردیدی نیست.

سپس ایشان به بررسی نقلی حجیت نظریه “قوی ترین معرفت ممکن نوعی” پرداختند، البته ایشان قبل از ورود به بحث این نکته مهم را یادآور شدند، که ما نباید الفاظ قرآن و روایات را بر معنای مرسوم در دوره خودمان حمل کنیم، ایشان اشتباه در تفسیر آیه “لا تقف مالیس لک به علم[۱]” را از همین حیث دانستند، زیرا واژه علم به معنای متفاهم امروز ما در علم و اصول حمل می شود، در حالی که مردم عصر نزول وحی، علم را نقیض جهل می دانستند یعنی یک علم عقلایی، همان طور که در کتاب العین آمده است، و نه علم صددرصدی منطقی و اصولی.

ما نباید الفاظ قرآن و روایات را بر معنای مرسوم در دوره خودمان حمل کنیم، ایشان اشتباه در تفسیر آیه “لا تقف مالیس لک به علم” را از همین حیث دانستند، زیرا واژه علم به معنای متفاهم امروز ما در علم و اصول حمل می شود، در حالی که مردم عصر نزول وحی، علم را نقیض جهل می دانستند یعنی یک علم عقلایی، و نه علم صد درصدی منطقی و اصولی!

ایشان در ادامه چند نمونه از کاربرد واژه علم در قرآن در آیه های ۱۰ ممتحنه، ۳۳ نور، و در چند روایت را مثال می زنند، که دستیابی به علم صد درصدی در آن موارد غیرممکن یا بسیار دشوار بوده است، و از همین زاویه نتیجه می گیرند که بنابراین علم مطرح شده درآیه “لا تقف مالیس لک به علم ” علم عقلایی است و نه علم صددرصدی که حجیت یا کاشفیتش ذاتی باشد.

ایشان سپس با همین روش استدلال برخی از اصولیین به آیه” ان الظن لایغنی من الحق شیئا” برای عدم حجیت ظن قوی را رد می کنند.

ایشان در تفاوت این نظریه با نظریه میرزای قمی (ره) بیان داشتند که اصل نگاه تعبدی مرحوم میرزا به مقوله خبر تفاوتی با سایر اصولیین ندارد، مرحوم میرزا امارات در زمان حضور معصومین علیهم السلام را از حیث این که مقرر معصومین علیهم السلام است حجت می داند، تفاوت ایشان این است که ایشان عقیده دارند در زمان غیبت و با وجود این تعداد واسطه که اخبار خورده اند، نمی توان به دلایل حجیت خبر واحد در زمان معصوم برای حجیت خبر در دوره غیبت هم استناد کرد، بنابراین به انسداد علم و علمی می رسند، در حالی که ما می گوییم ، در همان زمان حضور معصوم علیهم السلام هم عمل به علم صددرصدی تکوینا محال و متعبد کردن شارع مردم را به آن موجب اختلال نظام دین و دنیای آنها ی شد، بنابراین در واقع می شود گفت ما قائل به انسداد تکوینی باب علم صددرصدی هستیم.

و البته این دو نظر در کاربرد و نتیجه هم با یکدیگر اختلاف دارند، از جمله این که در روش میرزا ظن شخصی حاصل از برائت اگر از از خبر ثقه بیشتر شود حجت است،و همچنین ایشان خواب را اگر مخالف نص نباشد حجت می دانند، و مواردی دیگر که در ساختار قوی ترین معرفت ممکن نوعی حجیت نمی یابند، و این خروج به خاطر قید نوعیت است، زیرا خواب و امثال این ظنون و امارات شخصی قابل احتجاج نیست، و با حجیت بخشی به آنها جامعه دچار هرج و مرج خواهد شد.

سپس ایشان به شبهه ای که درباره این نظریه مطرح شده است اشاره کردند،که گفته اند اگر به علم صددرصدی دسترسی ندارید، احتیاط کنید، ایشان به آنها این طور پاسخ دادند که امر به احتیاط موجب اختلال زندگی بشر می شود، و حتی اگر احتیاط را مقید به مرز اختلال کنیم، باز خود تشخیص این مرز اختلال موجب سردرگمی مکلفین و وسواس آنها خواهد شد.

در پایان ایشان به سوالات تعدادی از حضار پاسخ دادند.

خلاصه آیات و روایات و مطالبی که در این جلسه به آنها استناد شد.

[۱] -اسرا۳۶

موسسه تحقیقاتی فقاهت و تمدن سازی اسلامی

درباره نویسنده

مدیر سایت
وبلاگ

نظرات

3 دیدگاه در “مشروح نشست۴: نقد مکتب اصولی شیخ انصاری(ره)-۲

  1. محمد گفت:

    سلام
    به امید این که حوزه مرکز تضارب افکار روشن و برتر برای داشتن دنیایی بهتر شود،انشاالله

    ۰۰
  2. طلبه ای از اصفهان گفت:

    سلام... فایل صوتی یا تصویری این جلسه را لطفا روی سایت قرار دهید....در ضمن اینگونه برخوردها تازگی ندارد...آقای قاضی ، علامه طباطبایی و هم اکنون علامه حسن زاده ذبیح همین کوته بینی ها و منافع گرایی برخی افراد شده اند. مگر حکومت کلیسا کشیشان چه میکردند!!!!! دقیقا همین برخورد ها را با فکر و اندیشه!!!!!!

    ۰۰
    1. علیرضا ذبیحی گفت:

      سلام علیکم، تشکر از نظر و مشارکت جنابعالی. مدتی پیش فایلهای کلیه جلسات همایش منتشر شده است. لطفا از اینجا مشاهده کنید

      ۰۰

پاسخ دادن به علیرضا ذبیحی لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)