در یادداشت گذشته از مدیریت های در سایه  و سایه های مدیریتی، پرده برداشتیم و از شدت و علت نفوذشان گفتیم. در این یادداشت به ابعاد دیگری از این مقوله ی نامبارک می پردازیم و از بلایی خواهیم گفت که این سایه ها بر سر ما آورده اند!

شعارهای بی عمل

هیچگاه در سازمانی آفت زده، تحول اساسی و بنیادین برای رفع معضلات و معایب نخواهید دید؛ چراکه سایه های حوزوی در وهله اول بدلیل تحجر به تغییر بدگمانند و در وهله دوم بدنبال حفظ هژمونی و بسترهای نفوذ خود هستند که در نتیجه تغییرات بنیادی را بر نمی تابند. در اینگونه سازمان ها میان شعار و عمل فاصله زیادی دیده می شود. دلیلش هم معلوم است، مدیران اصلی شعار می دهند اما سایه ها با موش دواندن در امر اجرا یا حتی تحویل نگرفتن برنامه ها، انگار نه انگار که حرفی بیان شده است، به آسانی از کنار حرف مدیر می گذرند و می گویند حرف است دیگر، کنتور که ندارد! وقتی به مدد سیطره سایه ها، حواشی بر متن غلبه می یابند، ساختار از ماهیت واقعی خود فاصله خواهد گرفت. آنوقت قرار می گذاریم جای خالی عمل را با وعده و وعید و شعار یا نهاد سازی های موازی شبیه «کارگروه حفظ انقلابیگری در حوزه » پر کنیم که باز راه به جایی نمی برد و بزودی فراموش می شود.

اتلاف نیرو و فرصت سوزی

خدمات اینگونه سازمان ها از تشتت و عدم تناسب با یکدیگر و بی قوارگی رنج می برند و در نتیجه قدرت اقناع کاهش می یابد و مخاطبان، اعتماد خود را نسبت به سازمان از دست می دهند؛ که سر ریز آن می شود کاهش بهره وری در طلاب و اساتید. طلاب و اساتیدی که خسته و نا امید از بی برنامگی ها و افت و خیزها به سویی خزیده اند و جدا جدا هدفی را دنبال می کنند به امید فرج و گشایشی.

چاپلوسی

در این ساختار مریض مکانیزم های عقلائی و منطقی به کناری می روند و ضوابط جای خود را به روابط می دهند. وقتی به طرق مختلف ثابت کردی که تصمیم گیرنده اصلی تو نیستی، انتظار آنکه فرآیندها و روندهای قانونی تعریف شده رعایت شوند لغو و بی فایده خواهد بود. در چنین حالتی هرکس برای تامین منافع خود بدنبال باصطلاح دَم دیدن سایه ها می رود و  آنوقت بازار تاییدیه ها و سفارش ها و نورچشم بازی ها داغ می شود. این وسط هرکس دستش به جایی بند نباشد یا آشنای دُم کلفت و سر و سری با بزرگی در چنته نداشته باشد کلاهش پس معرکه است. آنوقت ساختاری که هرکسی به سفارشی یا ارتباطی در آن سمت و مسئولیت گرفته است خدای نکرده ممکن است به نهاد هزار فامیل تبدیل شود که بدلیل عدم صلاحیت ها و تخصص های لازم، با یکدیگر نمی سازند و بدتر از آن خدمات به طلاب است که معطل می ماند و به نارضایتی شغلی و عمومی دامن می زند.

خلاقیت کشی

جو داخلی سازمان تا زمانی که در چنبره سایه ها است، ضد ایده است و انعطاف در برنامه ریزی و اجرا معنایی ندارد. صاحبان اندیشه و خلاقیت به سرعت در این چرخه معیوب شناسایی و منزوی می شوند یا شبیه به آنچه در باره معاون آموزش سابق حوزه افتاد، کنار گذاشته می شوند. سوء ظن نسبت به مدیران توانمند که قدرت اصلاح شرائط را دارند با پروژه کوه کردن کاه و عیب جویی ها ثابت می شود و برنامه هایی که به سختی و مشقت اجرا شده، با خرده گیری های سرسام آور عقیم می شوند.

پنهان کاری

در چنین ساختاری آمار و ارقام و اطلاعات تا جای ممکن پنهان نگاه داشته می شوند. چراکه افزایش آگاهی مخاطبان از ضعف ها و کمبودها آنهم دقیق و علمی، در تنافی کامل با هژمونی قدرت سایه ها است. نه تنها اطلاعات مهم و حیاتی بلکه اخبار دم دستی نیز به راحتی حکم محرمانه می خورند و تلاش برای تحلیل و آسیب شناسی اعداد و ارقام متهم به افراطی گری و خیانت می شود. نتیجه آن آب گل آلودی است که بجای انقلابیون، دشمنان اسلام از آن ماهی می گیرند و ساز آخوند هراسی مخاطبانشان را کوک می کنند.

با این اوصاف روشن است که بهترین آرزوی سایه ها در حوزه، انتخاب مدیری اهل تعامل، اهل زد و بند و باصطلاح سیاسیون لابی گر باشد. کسی که به ساز و کار های غیر رسمی از این دست احترام بگذارد و باصطلاح موی بر دماغ نباشد و شیرفهم باشد که نباید پایش را از محدوده ای که تا امروز جا افتاده است فراتر بگذارد.

راه کار

بدترین کار در مقابله با سایه ها فرار به جلو است. یعنی اگر همانطور که پیش بینی می شود جناب آیت الله اعرافی به سد سخت و بد قلق متحجران در حوزه برخورد نماید، نباید محتوای برنامه های انقلابی را از درون تهی نمایند و بجای  مقابله با اصل مشکل و مقاومت در برابر آن، برای دلخوشی هم که شده کارهای وصله پینه ای به نام انقلابیگری انجام دهند تا حفظ ظاهر کنند و در مقابل منشا درد بی تفاوت باشند.

متحجران با کارگروه و کمیته حفظ انقلاب در حوزه مشکلی پیدا نمی کنند؛ بلکه با عملی شدن مطالبات رهبری در حوزه مشتشان باز می شود و ما فی الضمیرشان آشکار.  از همین رو راه حل این مسئله دو عبارت بیشتر نیست: عملکرد انقلابی و تعامل مشفقانه. یعنی پایه عملکرد بر تصمیمات عقلائی و انقلابی استوار شود و درعین حال برای تبیین ضرورت ها و رفع نگرانی های بجا و مهم بزرگان و اهل فضل، گفتگو ها و نشست و برخاست های مستمر و هدفمند دنبال شود.

با وجود این، یک نکته نباید فراموش شود. در چنین فضائی باید گوش و چشم ها را به روی شایعات و خودمحوریها و پشت هم زدن ها بست. با کارشناسی دقیق طرح ریزی کرد و با امید به فضل الهی با تمام وجود عمل کرد و پس از این، به صداهای نخراشیده و گلوهای پاره ای که دل در گرو اصلاح و تحول حوزه ندارند بها نداد و خود را به خواب زد و بجای آن زمینه احیای بغض های فرخورده و قابلیت های نادیده و وجدان های بیدار و انگیزه های مجاهدانه در حوزه را جدی گرفت و انرژی متراکم توده طلاب انقلابی را برای حوزه در طراز تمدن اسلامی آزاد کرد. چراکه با طلوع خورشید موفقیت مجاهدان و اوج گیری آن، سایه ها کوتاه و کوتاه تر خواهند شد. به امید آنروز .