منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / گفتمانی / ویژه تحول / فوائد متون پیچیده، از إدعا تا واقعیت -۲
نقدی بر متون پیچیده ی کتب درسی حوزه ها

فوائد متون پیچیده، از إدعا تا واقعیت -۲

نویسنده: هادی چیت ساز

اشاره

در یادداشت قبل به ادعای پرطرفدار فوائد متون سخت آموزشی حوزه پرداختیم. فوائدی چون محتوای غنی آنها، ورزیدگی ذهنی،آشنایی با روش و کتب علما و گذشتگان و ایجاد دقت لازم برای مواجهه با آیات و روایات. اکنون این وجیزه به نقد و بررسی این تفکر از إدعا تا واقعیت آن می پردازد.

نقد و بررسی

تغییر کتب و روش آموزشی تابع این است که نقصان ها و زوائد رفع شوند و محسنات حفظ و اضافه گردند وگرنه وقت و انرژی بیهوده صرف شده است. اگر بنابر تغییر کتابی باشد، نگارش کتابی فاقد محتوای غنی تر، از اساس کار اشتباهی است. کتابی صلاحیت جایگزینی دارد که از لحاظ چینش، تبیین و ادله، غنی تر باشد تا گامی مؤثر به حساب آید.

اما تحصیل متون سخت برای دست یابی به اهداف نام برده، طولانی ترین روش با کمترین تأثیر است. شاهد این ادعا، عدم تسلط بسیاری از طلاب بر فهم و تحلیل میراث علمی گذشتگان و فهم غیر عالمانه ی احادیث است. بسیارند طلبه هایی که عمر خود را به پای کتاب های موجود گذاشتند، اما نمی توانند تبیین خوبی از فصل دیگر همان کتابی که آموزش دیده اند، ارائه کنند. همچنین در تفسیر و جمع آیات و روایات هم مهارت لازم را ندارند. به نکته ای توجه دارند و از نکات دیگر غافلند. این خود شاهد تأثیر کم متون آموزشی موجود است. بگذریم از اینکه سختی این متون اجازه نمی دهد تمام مطالب کتابها خوانده شود و شاید نیمی از محتوا بدون تدریس رها می شود.

گاه گویم که بنالم ز پریشانی حالم

بازگویم که عیانست چه حاجت به بیانم

کتاب آموزشی، باید بر رشد فکری علم آموزان و اتقان مطالب تکیه داشته باشد و بزرگترین سرمایه ی دانش پژوه که عمر اوست، صرف تفکر و تحقیق پیرامون مطلب شود؛ نه فهم اصل مطلب و نحوه ی برداشت آن از متن. این در حالی است که کتب موجود اصلا جنبه ی آموزشی ندارند. اکثر طلاب بیشتر وقت خود را صرف فهم مطلب و منظور نویسنده می کنند و دیگر توان و فرصتی برای اندیشیدن پیرامون ادعا و ادله و لوازم آن ندارند.

کتب موجود اصلا جنبه ی آموزشی ندارند. اکثر طلاب بیشتر وقت خود را صرف فهم مطلب و منظور نویسنده می کنند و دیگر توان و فرصتی برای اندیشیدن پیرامون ادعا و ادله و لوازم آن ندارند. باور صاحب قلم است، اگر مرحوم شیخ انصاری(ره) امروز زعامت حوزه را به دست داشتند و شرایط امروز حوزه و نیازهای جامعه را می دیدند، هرگز اجازه به تدریس رسائل و مکاسب نمی دادند.

باور صاحب قلم است اگر مرحوم شیخ انصاری(ره) امروز زعامت حوزه را به دست داشتند و شرایط امروز حوزه و نیازهای جامعه را می دیدند، هرگز اجازه به تدریس رسائل و مکاسب به عنوان متن آموزشی نمی دادند.

ورزیدگی ذهنی دغدغه ای بس ضروری است، اما این روش سخت ترین، کم اثرترین و وقت گیرترین روش هاست.

ورزیدگی ذهنی دغدغه ای بس ضروری است، اما این روش سخت ترین، کم اثرترین و وقت گیرترین روش هاست. به راستی چرا باید وقت طلاب صرف کاری شود که این همه انرژی می برد؟ زمانِ تدریس این کتب بیش از آنکه به تراوشات ذهنی و اشکالات طلاب پیرامون محتوا رود، به دست اندازها و مرجع ضمیرهای متن می رود و جمله ی “وقت نداریم، باید به محدوده برسیم” برای طلاب بسیار آشناست. روش تحصیل، همان پیش مطالعه و حضور مستمر در کلاس و مباحثه است اما با کتابهای استاندارد. تدریس مفید، تدریسی است که فکر علم آموزان را رشد دهد نه عربی خوانی ایشان را. گذشتگان هیچگاه دچار چنین متونی سخت و درس های مفصل نبودند. اصولی که آنها فرا می گرفتند در یک یا دو جلد با متنی روان خلاصه می شد. برای ورزیدگی ذهنی باید چاره ای دیگر اندیشید نه اینکه متن را سخت تر کرد.

رهبری بارها بر تغییر کتب در دیدار مسئولان حوزه تأکید داشتند. ایشان درباره شبهه ی ورزیدگی علمی کتب موجود می فرمایند:

 اگر بنا باشد طلبه به همه‏ ى اين چيزهائى كه لازم دارد برسد، پس نمي تواند به متونى اكتفا بكند كه در اين متون زوائد هست. بايد متون را خلاصه كرد؛ بايد فرموله كرد؛ قدرت تحقيق و تعمق را جور ديگرى به طلبه داد. نه اينكه بخوانيم براى اينكه تشحيذ ذهن بشود، كه مي گفتند آقا فلان كتاب فايده‏ اى ندارد، اما موجب تشحيذ ذهن است! خوب، تشحيذ ذهن را جور ديگرى، با روشهاى نو تحقق ببخشيم و تأمين كنيم، نه با اين همه معطلى‏ هاى عجيب و غريب! پس تحول لازم است. (بيانات در ديدار علما و روحانيون استان خراسان رضوى، ۲۶/ ۲/ ۸۶)

ادامه ی نقد و بررسی مطلب را می توانید در یادداشت بعدی بخوانید.

درباره نویسنده

مدیر سایت
وبلاگ

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)