تفاوت مکتب اصولی قم و نجف
تفاوتی اصلی میان مکتب قمی و نجفی این است که مکتب قمی بیشتر متن محور می باشد اما مکتب نجفی قاعده محور؛مکتب قمی به سراغ متن میرود و از دل فقه قاعده استخراج میکند،اما مکتب نجفی از خارج قاعده میسازد و توجهی نمیکند که آیا تاسیس این قاعده و یا اجرا کردنش ضرورتی هم داشته است یا نه؟ آیه الله گرامی در این زمینه می فرمایند:
مکتب قم، خود انشعابی از مکتب نجف است. زیرا حاج شیخ عبد الکریم حائری موسس حوزه در نجف درس خوانده و هم بحث مرحوم نائینی بوده است. با این حال مکتب قم، به متون کتاب و سنت بیشتر توجه نشان میداد و مکتب نجف به اصول و قواعد و عقل……یکی از دوستان که در درس یکی از علمای آنجا حاضر شده بود، میگفت: «وقتی در درس شرکت میکردم، آن آقا گفت: روایات این بحث دو دسته هستند: مطلقات و مقیدات. جمع اطلاق و تقییدی میکنیم و… همین طور یکسره بحث اصولی میکرد. گفتم: آقا این روایات را بیاورید بخوانیم ببینیم سند آن چیست، دلالت آن چیست. گفت: قبلا که حالی داشتیم، مستمسک مرحوم آقای حکیم را میآوردیم و از روی آن میخواندیم! گفتم: موقعی که حال داشتید، تازه مستمسک میآوردید؟! باید وسائل و کتابهای مادر را بیاورید[۱].»
[۱] جایگاه شناسی علم اصول «گامی به سوی تحول»، نوشته سید حمید رضا حسنی و مهدی علی پور، ص ۱۷۳ آیت الله محمد علی گرامی