منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / گفتمانی / ویژه تحول / تحول خوب است اما…
نقدی کوتاه بر برخی نگرشهای مؤسسه فقاهت

تحول خوب است اما…

?کمال جویی و تحول خواهی ، صفتی است که در نفس هر انسانی به ودیعه گذاشته شده است. این صفت و این گرایش وقتی بیشتر می شود که بدانیم سخن از تحول در حوزه علمیه است اما باید دانست :
۱. اینکه تحمیل یک رشته تحصیلی بر تمامی طلاب ناروا است، کلام متینی است، اما فقه و اصولی که در حوزه خوانده می شود بیش از آنکه یک رشته تحصیلی باشد، یک روش تحصیلی است.
اگر قرار است طلبه کارشناس دین شود، باید بتواند مستقیما به منابع دین رجوع کند و این امر متوقف بر اجتهاد است و کسب ملکه اجتهاد هم فعلا از راه دیگری میسر نیست.

اگر طلبه ای شیفته علم کلام است، از دو حال خارج نیست: یا می خواهد فقط با کلمات متکلمان آشنا شود و آن را برای دیگران نقل کند، _که کار خیلی خوبی هم هست_، که در این صورت دیگر کارشناس کلام نخواهد بود. و یا می خواهد صاحب نظر و کارشناس شود، در این صورت راهی جز اجتهاد پیش روی اوست؟ و این اجتهاد جز از طریق فقه و اصول میسر است؟

ممکن است گفته شود، اگر در حوزه خارج کلام برگزار شود، علاقمندان به کلام مستغنی از حضور در خارج فقه و اصول هستند، اما به نظر این اشکال وارد نیست چون :
◀️بسیاری از مسائل و روش های کلام و اصول و همچنین کلام و فقه همپوشانی دارند. به عنوان مثال مباحث الفاظ در علم اصول، با مباحث زبان شناسی و هرمنوتیک که از مسئله های مهم در علم کلام است مرتبط است و نیز مباحث تعادل و تراجیح که در اصول بحث می شود، از ضروریات کلام نقلی است. بله می توان و خوب است اصول جدید و فقه جدیدی متناسب با علم کلام تدوین کرد، اما فعلا اگر طلبه مشتاق کلام، خارج اصول مباحث الفاظ برود (نه مثلا اصول عملیه) و خارج فقه عبادات (تا با روش جمع روایات و ابحاث سندی و… آشنا شود) کارش راه می افتد و اگر فقه و اصول بخواند، این طور نیست که رشته دیگری خوانده باشد.
همین طور است علم تفسیر و دیگر علوم اسلامی . آن ملکه اجتهادی که در فقه و اصول به دست می آید، در هر یک از این رشته ها به کار می آید.
بله حوزه باید فکری برای طلاب مشتاق کار در مسجد و مدرسه و دانشگاه و تبلیغ و منبر و… و یا طلابی که استعداد یا علاقه اجتهاد و کارشناس شدن و اینها را ندارند، داشته باشد، که ظاهرا دارد و خوب باید تقویت و اصلاح شود.

۲. نمی دانم، در ذهن من تعبیر به عتیقه و عتیقه فروشی تعبیر قشنگی نیست یا این واژه بار منفی دارد؟ واقعا استدلال به قدیمی بودن کتاب برای نشان دادن لزوم تغییر متون درسی، عجیب است.

اگر قدیمی بودن یک کتاب نشان از لزوم طرد و طرح آن باشد، قبل از هر کتابی، قرآن کریم و روایات را باید طرح کرد که قدمتی بیش از ۱۴۰۰ سال دارند. دیگر جای افتخار به تدریس کتاب قانون یا طب بوعلی در برخی از دانشگاه های معتبر دنیا نیست. و اصولا چقدر می توان دانشگاه های معتبر دنیا را تخطئه کرد که نه تنها این دو کتاب، بلکه برخی دیگر از کتاب های قدیمی هم در آن تدریس می شود.
مقاومت بزرگان حوزه در برابر تغییر برخی از کتب درسی، به خاطر قدمت کتاب نیست، بلکه به دلیل عدم احراز اقوائیت کتب پیشنهادی است.

۳. یک وقت می گوییم خوب است حوزه تخصصی شود و مثلا در رشته اقتصاد، در کنار مکاسب شیخ اعظم، دروس اختصاصی اقتصاد هم تدریس شود، خوب حرف درستی است. اما اینکه مکاسب فقه امروز و اقتصاد روز را تعلیم نمی دهد، نشان از عدم نگاه درست به مکاسب است. مکاسب رساله عملیه نیست تا “فقه قرن ها پیش بودنش” مشکل آفرین باشد، مکاسب قرار است روش تفقه را بیاموزد، در این صورت چه باک که برخی از مسائلش محل ابتلا نباشد. ضمن اینکه صغرای این کلام هم درست نیست، آیا غیبت و غناء و رشوه و غش و قمار و بیع و صلح و هبه و… مسائل مبتلا به امروزی نیست؟ و مثلا نظام اقتصاد اسلامی و یا بانکداری بدون ربا و امثال آن بر غیر همین عقود و ایقاعات استوار است؟

۴.  اگر طلبه پایه هفت توجیه شود که عزیز جان
اولا فروش فضولات و خون و کلب و نجاسات اینها مسائل کهنه نیست، اینها مسائل محل ابتلاء است
ثانیا اگر به این مسائل بگویی کهنه، پَرَش روایات و آیات را هم می گیرد.
ثالثا در بحث بیع عذره مهم نیست که بیع عذره محل ابتلاء شما یا مردم باشد یا نباشد مهم این است که بین این دو روایتی که مرحوم شیخ نقل می کنند، را چگونه جمع کنیم؟ چهار مدل جمعی که مرحوم شیخ نقل کرده اند و جمع های دیگری که محشین گفته اند را یاد بگیری، در همه فقه به دردت می خورد، هیچ گاه نمی گوید مباحث کهنه را به حلق من ریختید.
۵.  اگرچه اصل زیاد بودن تعطیلی حرف درستی است ولی اولا ۱۰۰ روز نیست و در بسیاری از دروس خارج ۱۴۰ تا ۱۵۰ جلسه در سال کلاس برقرار است. ثانیا برای طلبه ۱۵۰ روز، روز درسی نیست، هر روز روز درسی است، اما ۱۵۰ روز را با رفتن به کلاس رسمی به خواندن دروس اشتغال دارد. ایام تعطیلی فرصت مناسبی است برای عمق بخشیدن به دروس خوانده شده و خواندن و مباحثه مباحث لازم دیگر مثل رجال و تفسیر و کلام و رشته تخصصی مطلوب و تبلیغ و… .

ارسالی از: محسن قاضوی(عضو محترم کانال فقاهت)

درباره نویسنده

مدیر سایت
وبلاگ

نظرات

2 دیدگاه در “تحول خوب است اما…

  1. امین گفت:

    کجای دنیا و کدام رشته ی علمی هست که در آن نود درصد نیرو صرف تخصص می شود و ده درصد آن (البته اگر زیاد نگویم) صرف تبلیغ و ترویجش. طوری می گویی: « که کار خیلی خوبی هم هست» که اگر نمی گفتی بهتر بود. شما کجای تاریخ اسلام و ائمه را می توانی بیاوری که امام خود یا اصحابشان به صورت پاره وقت و یک ماه یا یک دهه از سال بروند تبلیغ دین؟
    این جمله بیشتر شبیه کنایه و طعنه زدن است.
    از طرفی من فکر نمی کنم که هیچ رشته ای در دنیا وجود داشته باشد که این همه نیرو را گسیل کند برای تخصص و بازدهی آن بشود افراد مسنی که پای کلاس های هزار نفری تقریر بنویسند.

    ۱۰
  2. امین گفت:

    پس شما می گویی که هیچ کس دغدغه ای برای استنباط احکام اقتصاد نداشته که هنوز هیچ نظامی در این عرصه تحویل جامعه نداده ایم؟ چون اصول استنباطی اش که قرن ها پیش نوشته شده است!
    فکر نکنم اقتصاد جامعه اهمیتش از دهن متنجس یا طهارت ماءالإستنجاء کمتر باشد.

    ۱۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)