منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / گفتمانی / ویژه تحول / اجتهاد و مقدماتش!
بررسی تدریس و تحصیل در علوم ابتدائی اجتهاد

اجتهاد و مقدماتش!

اجتهاد درخت تنومندی است از چند شاخه ی اصلی در علوم مختلف. علوم قرآن شامل تاریخ و تفسیر، علوم حدیث اعم از تاریخ، رجال، تفسیر و برداشت های صحیح از حدیث، کلام و مبانی تأثیرگذار کلامی در فقه، عربی شناسی شامل لغت، نحو، صرف، معانی و بیان؛ سنخ شناسی موضوعات فقهی؛ اصول فقه و قواعد فقهی؛ آشنایی با تاریخ تحلیلی مکاتب فقهی و کتب فقهاء؛ تاریخ صدر اسلام و معصومین (علیهم السلام) و… .

هرکدام از این مبانی در فرایند حکم یک موضوع، تاثیر بسزایی دارند به طوریکه اگر یکی از آنها دخیل باشد و غفلت فقیه را تجربه کند، اشتباه بودن حکم، احتمال می رود و فتوا حجیت خود را از دست خواهد داد. اما در کنار اهمیت فراوان هر کدام از این مبانی در فتوا، اگر در استفاده از آنها افراط شود، ضرری بیش از غفلت خواهد داشت.

فقاهت نه آن تفریط را تحمل می­کند و نه این افراط را. صراط مستقیمش در استفاده ی بجا و معتدل از تمام مبانی است. سزاوار است هدف هر مقدمه ای در کنار کارآیی آن جهت میزان تحصیل و تدریس در آن مشخص باشد. مثلاً توجه به سند حدیث و دانش رجال، تأثیر بسزایی در درستی و نادرستی روایت دارد، اما توجه بیش از اندازه به همین مبنا، منجر به تضعیف اکثریت روایات شیعه خواهد شد. در همین راستا باید مبانی رجال بحث شود اما از این هم باید بحث شود که غور بیش از اندازه در آن هم ضرورتی دارد؟ یا نیاز به علوم عربی بسیار مهم است و ضروری، اما برای میزان تحصیل و تدریس آن، ابتداء باید میزان کارآیی آن به صورت اقضایی مشخص شود.

مشخص کردن مرز تک تک مبانی فقهی و میزان کارآیی و استفاده از آنها در مسیر فقاهت، اولین وظیفه ی نخبگان حوزوی در مسیر تحول است. روشن بودن اهداف هر علمی، میزان استفاده از مقدمات آن را مشخص می کند و منجر به روشنایی مسیر تحصیل و تدریس علم می شود. پا نهادن در طریقی که مقصد نامشخص دارد، حتی در روز روشن، انسان را دچار تکرارهای بیهوده و سردرگمی خواهد کرد.

مشخص کردن مرز تک تک مبانی فقهی و میزان کارآیی و استفاده از آنها در مسیر فقاهت، اولین وظیفه ی نخبگان حوزوی در مسیر تحول است. روشن بودن اهداف هر علمی، میزان استفاده از مقدمات آن را مشخص می کند و منجر به روشنایی مسیر تحصیل و تدریس علم می شود. پا نهادن در طریقی که مقصد نامشخص دارد، حتی در روز روشن، انسان را دچار تکرارهای بیهوده و سردرگمی خواهد کرد.
اگر تصمیم بر تغییر کتابها داریم، ابتداء باید هدف خواندن آن علم و فن را مشخص کنیم، سپس دست به قلم بریم. بر کسی مخفی نیست که واضح بودن اهداف، تاثیر بسزایی در نحوه ی نگارش، تقدم و تأخر مسائل، روان شناسی درس ها، میزان و انتخاب تمرین ها، چگونگی تدریس کتاب و … دارد. مشکل اصلی کتاب های حوزوی در این است که نویسنده، کتاب را برای هدفی نگاشته و ما برای هدفی دیگر آن را درس می گیریم و درس می گوییم. هیچ کتابی با صرف جا به جایی برخی مسأئل یا حذف برخی توضیحات مؤلف، اصلاح نخواهد شد و تنها تزیینی جدید برای محتوا به حساب می آید.

البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که ممکن است نظرات عالمان در هر کدام از مبانی، مختلف باشد، ولی این طلاب هستند که با دقت در اندیشه ها و استدلال ها، نظر برتر را انتخاب و آن را مبنای حرکت خود قرار می دهند و در نهایت هم در بوته تجربه محک خواهند خورد. آراء همه ی صاحب نظران در یک فضای کاملا آزاد و منطقی، شنیده و با اخلاق، قبول و رد می شوند. فیضیه هم مبنای خود را بر بنائی می گذارد که ریشه در انصاف و حقیقت دارد نه آنکه فقط رنگی از واقعیت را نشان دهد. مقدمه ی این طرح، برگزاری همایش هایی در فضای عمومی حوزه است که به صورت گسترده فراخوان داشته باشد و از نخبگان و صاحب نظران دعوت به عمل آید تا به راحتی نظرات خود را همراه با دلیل و برهان اقامه کنند و به گفتگو نشینند، نه اینکه چند نفر بر اساس تجربه ها و ارتکاز ذهنی خود، نظری را ارائه دهند و جلسه تمام شود. چه بسا این کرسی ها و همایش ها طولانی شوند  و شاید هم نیاز به جلسات بیشتر داشته باشند، اما  این صبوری در جهش علمی آیندگان جبران خواهد شد.

تنها دوای این حیرت، برگزاری کرسی آزاداندیشی پیرامون موضوع است. امروزه دانش پژوهان در یک فضای پر از رأی و نظریه سردرگم هستند، زیرا کمتر کسی ناظر به طرف مقابل، سخن می گوید. صاحب نظران بیشتر از جنبه اثباتی نظریه ی خویش دم می زنند و کمتر بر رد نظر مخالف کمر می بندند. نگارنده درباره هر کدام از مبانی، گفتنی هایی دارد، اما اصل مطالبه ی حد میزان استفاه از مبانی را لازم می داند.

درباره نویسنده

مدیر سایت
وبلاگ

نظرات

1 دیدگاه در “اجتهاد و مقدماتش!

  1. تحول صحیح خواه گفت:

    باسمه تعالی کتاب «المنهاج فی مبادی الاجتهاد »چاپ انوار الهدی پاساژ قدس بحضور هر دوستدار تحول صحیح پیشنهاد می شود

    ۳۲

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)