‌به گزارش روابط عمومی مجتمع‌های فرهنگی اقامتی ولایت، ایام نوروز بهترین فرصتی است که مجتمع ولایت به سراغ مهمانان خود رفته که بتواند نظرات ارزشمندشان را اخذ نماید تا خدمات هرچه بهتری ارائه نماید. در روزهای ابتدایی سال ۹۸ به سراغ حضرت آیت‌الله حاج شیخ مهدی شب‌زنده‌دار، فقیه شورای نگهبان، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و استاد مطرح سطوح عالی حوزه علمیه قم رفتیم تا از نظرات راهبردی این شاگرد امام خمینی (ره) بهره‌مند شویم. عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این گفتگو به «خدمات و نوع فعالیت مجتمع‌های ولایت»، «سبک زندگی رهبر معظم انقلاب»، «ارتباط روحانیت با جامعه» و «رد برخی انتقادات به حوزه علمیه» پرداختند که بخش‌هایی از آن از منظرتان می‌گذرد.

برخی معتقد هستند برای عملیاتی سازی گام دوم انقلاب، خطی که حوزه علمیه دنبال می‌کند نیازمند اصلاح درون سازمانی روحانیت است. حضرتعالی در این زمینه چه نظری دارید؟

‌‌ آیت‌الله شب‌زنده‌دار: 

من همچنین تصوری ندارم که یک اصلاحی باید در حوزه انجام بشود! بحمدالله حوزه علمیه، شاید بهترین مراکز تعلیم و تربیت جهان باشد. ما قدر حوزه علمیه را نمی‌دانیم. یکی از دوستان چند سال پیش جزوه‌ای‌ ترجمه شده به زبان ژاپنی آورد که برای سال ۲۰۵۰ آموزش عالی کشور ژاپن تهیه شده بود.

می‌گفت وقتی این جزوه را خواندم دیدم مُدلی از حوزه مرحوم شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم است؛ یعنی کشور ژاپن بعد از گذشت زمان‌ها و تجربه‌های متعدد و متراکم به این نتیجه رسیده است که اگر بخواهد یک حوزه‌‌ای مبتکر تحویل دهد و دانشمندان واقعی تحویل جامعه دهد، راه درستش همانی است که در قم عمل می‌شده است.

بنابراین، متُدی که در حوزه علمیه هست در حقیقت متُد درستی است، اگرچه می‌تواند در بعضی از جهات آموزشی از روش‌های جدید استفاده کند، ولی اصل مطلب درست است. در واقع همان راهی که در حوزه برای فقه، اصول، تفسیر، رجال، فلسفه و کلام رفتیم، اگر همان را درحل مسائل جدید استفاده کنیم و با همان روش مسائل را تحقیق و بررسی کنیم، به همان نتایج عالیه که تا به حال رسیده است، خواهد رسید؛ یعنی به همان شکلی که در حوزه پیرامون یک مسئله فقهی، اصولی و تفسیری بحث می‌شود، با همان سبک مسائل متعدد مورد نیاز روز طرح و بررسی شود. منتهی اگر ما کمبودی داریم به خاطر این است که کمبودها را مطرح و یا دنبال نمی‌کنیم.

اشکالی که الآن برخی به حوزه وارد می‌کنند این است که حوزه به نیازهای نظام توجهی ندارد و موضوعات درس خارج را مورد تحلیل و توجه قرا می‌دهند که چرا دروس حوزه اولویت مسائل نظام نیست و راه خودش را می‌رود.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار: باید بین مسائل کلاسیک و مسائل دیگر تفکیک قائل بشویم، این مسائلی که در حوزه رایج است مسائل کلاسیک است. مرحوم آیت‌الله مؤمن رضوان تعالی علیه از حضرت امام (ره) نقل می‌کردند که ایشان می‌فرمودند: «اگر می‌خواهید درس خارج شرکت کنید یا طهارت بروید و یا بیع» آیا ما انقلابی‌تر از امام داریم؟ ایشان مسائلی که بحث کرده است چه بود؟ مسائلی که طلبه پرور بوده است مکاسب محرمه، بیع، خیارات، خلل صلوه و طهارت را بحث کردند. می‌فرمودند در این ابواب روایات زیادی وجود دارد و اعمال قواعد در آن فراوان است و استدلال و قوه اجتهاد طلبه را رشد می‌دهد. اکثر بحث‌‌های جدید این‌چنین است، به خاطر اینکه مباحث هنوز پختگی پیدا نکرده است و شاگرد پروری ندارد.

مسائل جدید برای طرح در دروس خارج هنوز عمق پیدا نکرده است و باید در لجنه‌های علمی طرح و بحث شود. این لجنه‌های علمی را فضلا تشکیل می‌دهند. بعد از آن که مطلب پخته شد، می‌تواند موضوع درس خارج باشد و حتی کتاب قرار بگیرد. در ابواب فقهی مباحثی داریم که در ابتدای امر خیلی به صورت محدود مطرح بوده است اما حالا روی کار شده و تبدیل به کتاب شده است و در حوزه‌های علمیه مورد بحث قرار می‌گیرد. پس مسائل مورد نیاز نظام باید بحث و مطرح شود اما در کمیته‌های تخصصی که فضلایی وجود دارد؛ الآن در حوزه این لجنه‌های علمی تشکیل شده است.

بنابراین، این حرف که گفته شود چرا در حوزه علمیه هنوز صلاه و حج بحث می‌کنند، حرف درستی نیست؛ اما اینکه مسائل جدید باید همواره مورد توجه باشد حرف درستی است. اینکه حوزه این کار را نمی‌کند بازهم حرف نادرستی است، چرا که الآن مراکز و مؤسسات مختلفی است که روی مباحث جدید کار می‌کنند. اخیراً در حوزه علمیه قم دفتر فقه معاصر راه‌اندازی شده است. بنده هم در این بخش حضور دارم؛ و الآن دو کتاب «الفائق فی الاصول» و «الرائد فی الاصول» بحث می‌شود و من هم در حوزه قم بحثی با این کتاب‌ها دارم. روشن است مباحث علمی طبعاً مطالبی است که احتیاج به تفکر و تأمل دارد و ان‌شاء‌الله خداوند لطف نمایید.

در پایان بفرمایید چه معیاری را برای «حوزه انقلابی، استاد انقلابی و طلبه انقلابی» مشخص می‌‌کنید و چه تعریفی از آن مدنظر دارید؟‌‌

آیت‌الله شب‌زنده‌دار: این سه‌گانه‌ای که تعبیر فرمودید ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌«حوزه انقلابی، استاد انقلابی و طلبه انقلابی» یعنی آرمان‌های اسلام و مذهب اهل‌بیت (علیه اسلام) را بشناسد و در راه تحقق آن از هیچ چیزی فروگذار نکند، به تمام معنی آنچه در امکانش هست هزینه کند، خالصانه برای خدای متعال باشد. بنابراین، اولاً اهداف اسلامی را بشناسد و آنچه مرضی خدای متعال است که می‌خواهد در حوزه‌های مختلف فردی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و همه ابعاد زندگی بشر در جامعه پیاده بشود، انجام دهد.

یک تقدیرنامه‌ای است که امام جواد (صلوات‌الله‌علیه) برای علی بین مهزیار نوشته است. حضرت در آنجا به او می‌گوید که من چگونه از تو راضی هستم و می‌فرماید: «هیچ کار تو از نظر من مخفی نیست، می‌بینیم شب و روز را از هم نمی‌شناسی، گرما و سرما را از هم نمی‌شناسی و پیوسته در راه رسیدن به آن آرمان‌های کار می‌کنی». «شب و روز، سرما و گرما» نشناسد. این فرمایش حضرت ملاک انسان انقلابی است.

حضرت بقیه‌الله امروز از کسی می‌تواند راضی باشد که در راه تحقق آرمان‌های الهی -که این انقلاب برای او محقق شده است- از هیچ کوششی فروگذاری نکند و مخلصانه در این راه گام بردارد، این شخص می‌شود آدم انقلابی. چیزی دیگری نمی‌خواهیم.

حالا اگر کسی اهداف انقلاب را نمی‌شناسد و یا قبول ندارد طبعاً به درد حوزه انقلابی نمی‌خورد. این فرد یا جاهل است و یا قاصر. شخص قاصر نه اهداف را می‌شناسد و نه در راه آن قدم می‌بردارد و نیز اسلام را در محدود به چیزی می‌داند، روشن است این به درد کار انقلابی نمی‌خورد. نه به این معنا که بی‌احترامی به او کنیم، او برای خود محترم است ولی به درد کار انقلابی نمی‌خورد. مگر هر کسی می‌تواند رئیس‌جمهور شود؟ مگر هرکسی می‌تواند نماینده شود؟ بالاخره شرایطی و توانایی‌هایی لازمی نیازمند است. اگر به وصف انقلابی توجه می‌کنیم باید لحاظ کنیم. وصف انقلابی معنایش این نیست که به دیگران و آراء او احترام نکنیم؛ اما تصدی امور را نباید به دست او داد و بگوییم تو مدیر حوزه باش و استاد و… این‌چنین نیست.

بنابراین اگر بخواهیم انقلابی کار کنیم و این حرکت ادامه داشته باشد و به مقاصدش ان‌شاء‌الله برسیم، قهراً باید انسانی باشد اهداف را بشناسد، راهکار را بلد باشد و به آن کار ایمان داشته باشند.

شهید مطهری (ره) زمانی که رفتن پاریس چند جمله راجع‌به امام گفت. ایشان فرمود: «امام خمینی ایمان به راهش دارد، یعنی معتقد ۱۰۰ درصد است که این راه درست است. دوم ایمان به مردم دارد که مردم در راه دین و آرمان حاضرند جان‌فشانی کند». آن‌وقت این شخصی است که می‌تواند رهبری انقلاب را پیش ببرد؛ و سلام‌علیکم و رحمه‌الله برکاته

فروردین ۹۸