گفت: گره بسیاری از مشکلات نظام در فعالیت راکد حوزه است. اگر حوزه خود را با شرایط زمان وفق داده بود، اکنون گامی بیش تا تحقق تمدن اسلامی و مصادره ی آن نداشتیم، اما هنوز در تحقق مراحل ابتدایی آن چون ایجاد دولت اسلامی گرفتاریم.

گفتم: چگونه می توان ضعف حوزه را جبران کرد؟ مشکل در چیست؟

گفت: با همت و تلاش و فعالیت بیشتر تمام ضعف ها جبران می شود.

گفتم: قطعا همت و تلاش بیشتر، شرط جبران کاستی ها است و بدون آن نمی توان حرکتی ایجاد کرد، اما گِرهِ کور مشکلات حوزه این نیست. گِره حوزه در سنت خواهی افراطی وتعصب فوق العاده ی او در روش است.

گفت: اگر حرکت بر منوال سابق جوابگوی مشکلات نیست، پس حوزه ی قبل از انقلاب چطور توانست انقلاب اسلامی را رقم بزند؟

گفتم: بد نیست که خودت بررسی کنی که آیا این انقلاب حاصل خروش سازمان روحانیت علیه طاغوت زمان بود؟ یا حاصل قیام شخص یا اشخاص محدودی از جریان روحانیت؟! متاسفانه بخشی از حوزویان که اصلا در تحقق انقلاب نقشی نداشتند که شاید کم و بیش با آن مخالفهایی هم داشتند! واقعیت هم این است که این انقلاب در بهترین زمان خودش اتفاق نیفتاد، بلکه باید سالها قبل از آن، به دست علما و روحانیون و بدنه ی حوزه شکل می گرفت. همین دیربودن آن بهترین نشانه بر عقب ماندگی حوزه از زمان است. هم شهید مطهری(ره) از شخصیت هایی هستند که واقعیت سازمان روحانیت قبل از انقلاب را در سخنرانی ها و نوشته هایشان برملا کردند!

گفت: این سخن نشانگر آن است که عده ای از دل همین سبک و نگاه قیام کردند و عده ای که یاری نکردند ضعف همت و ایمان داشتند.

گفتم: این سبک حوزه شاید توانست آن روز خروش کند و جریانی را رقم بزند، اما دیگر جوابگوی نیازهای فراوان امروزی نیست. نباید چشم خود را به روی واقعیت ها ببندیم! ماشینی که نهایت سرعتش چهل کیلومتر است، توان مسابقه با خودرویی ندارد که صد کیلومتر حالت عادی آنست. برای سرعت بیشتر باید خودرو را عوض کرد. تعویض لاستیک کاری از پیش نمی برد. معجزه ای در کار نیست. حوزه برای درمان مشکلاتش باید به تحول و از نونگری تن دهد وگرنه عاقبتش فقط پس زدن دیگران، فرسودگی، انزوا و نهایتا اضمحلال در جریان های قدرتمند این عصر خواهد بود!