منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / گفتمانی / ویژه تحول / پر کشیدن در آسمان فقاهت
نقدی بر دوره های مقدماتی اجتهاد در حوزه

پر کشیدن در آسمان فقاهت

تجربه کردن و فعالیت کارگاهی، جزء جداناپذیر بسیاری ازدانش ها و مهارت هاست. دانشجوی رشته شیمی تا زمانی که وارد محیط آزمایشگاه نشود، تقریبا هر آنچه درس گرفته، انباری از اطلاعات است که به ذهن دارد و بس. تنها فایده ی مرور اطلاعات، جلوگیری از فراموشی است و گرنه تولید قابل توجهی ندارد و حتی اگر نظریه ای تولید کند، چون تجربه نشده، قابل اعتناء نمی باشد. از اینرو دانشجو معمولاً یک بار درس می گیرد و بار دوم آن را در کارگاه به آزمایش می گذارد. گام اول، بررسی و دقت در آن ترکیب هایی است که درس می گیرد تا هم درستی و نادرستی تجربه ی دیگران را بیازماید و هم با ساز و کار ترکیب مواد از نزدیک آشنا شود. گام دوم، تجربه های جدید در ترکیب های پیشنهادی است البته با راهنمایی استاد. و گام سوم ترکیب هایی است که خود او پیشنهاد، و بررسی می کند.

همچنین در مهارت رانندگی جلساتی کوتاه و مختصر به توضیح رانندگی و مباحث تئوری می گذرد و در جلسات بعد هنرجو در پشت فرمان تمام نکات را یک به یک تجربه می کند تا کم کم مهارت لازم را پیدا کند. اگر در کلاس های آموزش ابتدایی و تئوری، مدام از رانندگی دیگران بگوییم و فیلم آنها را نمایش دهیم، بی فایده نیست اما هرگز قابل مقایسه نیست با یک بار نشستن پشت فرمان و تذکرات ساده ی مربی. نیز اگر هر روز طریقه ی رانندگی مرور شود و به حفظ رسد، تا زمانی که اتومبیل رانی تجربه نشود، هنرجو قابل اعتماد نخواهد بود و  چه بسا پشت فرمان نشستن وی، به قیمت جانش تمام شود!

اجتهادی که از یک عمر نگریستن به کنکاش دیگران و بازگویی نظرات آنها در مساله حاصل شود، در زمین علم قدم می زند؛ اما اجتهادی که از تجربه ی واکاوی روایات و منابع حاصل شود در آسمان فقاهت پر می کشد.

فراگیری بسیاری از مهارتها تابع همین چند نکته ی بدیهی، و طی کردن این گام های روشن هستند و بس؛ و نیازمند هزینه کردن زمانی به اندازه یک عمر و یا جوانی یک فرد نیستند. حال اگر موافقید دوره ی یک مهارت حوزوی را با یکدیگر مرور می کنیم. فقاهت و اجتهاد. ملکه ی استنباط قواعد درست زندگی از ادله ی یقینی (احکام شرعی). قبل از هرچیز این نکته را تذکر دهم که بزرگترین رسالت فیضیه، رواج این مهارت در بین طلاب است.

برای رسیدن به این قوه، نظرهای متنوعی وجود دارد که اصلا به یکدیگر نزدیک نیستند . عالمی آن را حاصل بیست و پنج سال مطالعه و تلاش پی در پی می داند و عالمی دیگر حاصل پانزده سال مجاهدت شبانه روزی و برخی بیش و کمتر.

اما از این اختلاف نظر که بگذریم، عموم دانش پژوهان حوزوی تقریبا سه سال به مطالعه و درس آموزی زبان عربی می پردازند زیرا بیشترین ادله ی احکام به این زبان است. سپس چهار دوره اصول فقه را در کنار دو دوره فقه استدلالی و نیمه استدلالی، در هفت سال طی می کنند. این هفت سال صرف خواندن نظرات و استدلال های چند عالم بزرگ فقه و اصول می شود. حتی بدون نظر و واکاوی پیرامون آنها. بعد از این مقطع، مرحله فقه و اصول تخصصی شروع می شود. در این بازه زمانی، نظریه های استاد درس خارج همراه با بررسی برخی آراء بزرگان ارائه می گردد تا طلبه در این کلاسها و درسها، کم کم به ملکه ی اجتهاد احکام الهی می رسد. البته ملکه شدن مهارتی است که تا حال خودش تجربه نکرده و فقط نظاره گر تجربه ی دیگران بوده است. شاید در طول این دوران یک بار هم خودش به تنهایی ادله ی مساله ای را بررسی نکند. معمولا این نظر دهی در مقطع تدریس درس خارج فقه اتفاق می افتد نه زودتر. مثل اینکه دانشجوی رشته شیمی هفت سال کتابها و فیلم های آزمایش های آنتوان لورن لاووازیه[۱] (بنیانگذار شیمی نوین) و مندلیف[۲] (پایه گذار جدول تناسبی عناصر شیمی) را ببیند حتی بدون تحلیل و اولین بار زمانی ظرف آزمایش دست گیرد که در حال آموزش ترکیبات شیمی به دیگران است. یا کسی اولین بار که رانندگی می کند، در همان حال به آموزش رانندگی هم مشغول باشد.

گمان می کنم غرض نگارنده را تا حالا دریافت کرده باشید. یادگیری فقاهت و کسب ملکه اجتهاد، بیشتر از آنکه  به نگرش نظریه های دیگران نیاز داشته باشد،  به تجربه ی نزدیک دانش پژوهان در ادله و منابع محتاج است. هر تجربه ای که از کنکاش روایات و استفاده از مبانی برای طلبه حاصل شود، تاثیر بیشتری دارد از ده بار مرور و مطالعه ی صرف مبانی و نحوه ی استفاده دیگران. نیز اجتهادی که از یک عمر نگریستن به کنکاش دیگران و بازگویی نظرات آنها در مساله حاصل شود، در زمین علم قدم می زند؛ اما اجتهادی که از تجربه ی واکاوی روایات و منابع حاصل شود در آسمان فقاهت پر می کشد.

البته هستند عده ی کمی که در راهی غیر از مسیر رایج قدم می زنند، اما آنها یک درصد حوزویان را هم تشکیل نمی دهند.

[۱] Antoine-Laurent Lavoisier

[Dmitri Ivanovich Mendeleev[2

درباره نویسنده

مدیر سایت
وبلاگ

نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)