نویسنده: هادی چیت ساز

هیچ ارگانی نیست که چنین اعتمادی به نیروهای خود داشته و از وضع دقیق آنها بی خبر باشد./ بر مدیریت حوزه است که از فعالیت تک تک طلبه ها اطلاع دقیق داشته باشد تا بتواند ایشان را سازماندهی کند.

طلاب در یک نگاه به پنج گروه تقسیم می شوند:

1. تبلیغی-تحصیلی. طلابی که در دهه اول محرم، دهه آخر صفر، ماه رمضان و تابستان به تبلیغ می روند تا آنچه از معارف را در حوزه آموختند، به کام مردم ریزند. در ایام تحصیلی هم مشغول درس و بحث هستند. بخشی از طلاب در این تقسیم بندی می گنجند که ایام تحصیلی سخت کوشا و پر نشاطند و در ایام تبلیغ جلوداران این صف هستند.
2. تبلیغی صرف. مبلغانی که پس از فارغ شدن از سطح عمومی حوزه، عمر خود را وقف تبلیغ در شهرها و بخش های مختلف می کنند و بیشترین دغدغه ی ایشان سامان دادن به وضع فرهنگی کشور است.
3. تحصیلی صرف. علم طلبانی که خود را وقف مباحث علمی کردند. وظیفه شان، تدریس، مقاله و کتاب نویسی و سایر کارهای پژوهشی است که یک شخصیت علمی از ایشان ساخته است.
4. فعالیت اجرایی. کسانی که بعد از فارغ شدن از سطح های حوزه، کارهای اجرایی چون قضاوت و سایر منصب های اجتماعی را بر عهده می گیرند.
5. دسته ی پنجم (که کم هم نیستند) افرادی هستند که در هیچکدام از این تقسیم ها نمی گنجند. نه تبلیغی می روند و نه فعالیت خاصی دارند. به ظاهر خود را محصل و دنبال ملکه ی اجتهاد می دانند، اما رشد خاصی ندارند، مثلا بیست سال است (کم و بیش) که درس خارج می روند. بزرگان حوزه را همیشه تمجید می کنند و اجتهاد را تقریبا دُرّی نایاب می دانند که تنها نصیب برخی خواص و اوتاد می شود. با این فکر تقریبا خود را آرام و چنین سیر تحصیلی را توجیه می کنند. در ایام تبلیغ هم بنابر توجیهاتی-درست یا نادرست-باز در شهر و دیار خود هستند و روزگار می گذرانند. البته منظور نگارنده کسانی نیستند که دیگر توان حرکت کردن هم ندارند بلکه ناظر به میان سالانی سخن می گوید که هنوز پرتوانند، اما بدون انگیزه اند.

وظیفه این افراد چیست؟ چرا کسی را بر سر راه خود نمی بینند و هیچ کس از آنها طلبی ندارد؟ آیا در قبال شهریه ای که می گیرند، مسئولیتی ندارند؟ محور سخن نگارنده طلابی نیستند که در برابر وظیفه ای که بر دوش آنهاست، خود را مسئول می دانند و بدون هیچ چشم داشتی فعالیت می کنند؛ بلکه روی سخن به کسانی دارد که وضعیت مشخصی ندارند و بدتر اینکه مدیریت حوزه هم به آنها کاری ندارد. نه درخواستی، نه پیگیری ای و نه حتی سؤالی. مثلا کسی اگر یکسال نه تحصیل کند و نه تبلیغ رود و فقط در امتحانات شرکت کند، هیچ مسئولی در حوزه خبر دار نمی شود و حتی این وضعیت برای مقطع درس خارج تا سه چهار سال می تواند اتفاق بیفتد.

هیچ ارگانی نیست که چنین اعتمادی به نیروهای خود داشته و از وضع دقیق آنها بی خبر باشد. رصد دقیق اعضاء هیچ ربطی به بی اعتمادی ندارد. به هرحال عده ای هستند که نظارت دقیق می تواند آنها را منظم و کارآمد کند وگرنه اگر به حال خود رها باشند، وضعیت مطلوبی نخواهند داشت. کسانی که معلوم الحال هستند، اگر نظارتی هم باشد، به فعالیت خود ادامه می دهند ولی کسانی که چنین نیستند، این نظارت را مانعی بر سر راه خود می پندارند.

بر مدیریت حوزه است که از فعالیت تک تک طلبه ها اطلاع دقیق داشته باشد تا بتواند ایشان را سازماندهی کند. از برکات مدیریت دقیق و سازماندهی منظم، رصد رشد و نکس طلاب مبلغ و طلاب محصل است. کم نیستند طلابی که سالها در منطقه ای مستقر می شوند و یا به تبلیغ های مناسبتی می روند اما رشد موجهی در کار آنها نیست. همچنین محصلینی که سالها به درس مشغولند، اما ثمری عائدشان نمی شود. افزون بر این با مدیریت آگاهانه و به هنگام می توان استعدادیابی کرد و هرکسی را در بهترین جایگاه گماشت.

حوزه علمیه برای رشد و اصلاح خود ناچار از این نظارت است و هر روز که آن را پشت گوش اندازد، بر عقب ماندگی خود بیشتر دامن می زند.