شاید از صعب العبور ترین مسائل علم اصول بعد از استصحاب، اثبات حجیت خبر ثقه است که بعید نمی دانم اکثر افراد به دلیل پیچیده گویی های علما اصلا نتوانند موضوع آن را درست تصور کنند؛ چه برسد به اینکه ادله اثبات را درست فهم کنند! واقعیت این است که موضوع این مسئله اصولی یک قضیه ساده و بدیهی در زندگی روزمره است که اگر آن را تصور کنیم، وجه حجیت آن به راحتی درک می شود . البته علما در سیر علمی خود تاکنون برای اثبات این مسئله کتابها نوشته و مقاله ها چاپ کرده اند . ولی به نظر می رسد از این به بعد دیگر لازم نباشد برای اثبات این مسئله بدیهی باهم دست به یقه شویم و بهتر است کمی هم پی حل کردن مشکلات واقعی مردم باشیم. حکایتی که در ادامه می آید برای وجه بدیهی بودن حجیت خبر ثقه است که به نقل از منبع غیر موثقی! بین ملا میرزا افندی و یکی از شاگردان ابوحنیفه که همیشه دوست داشت برای اثبات حجیت خبر از آیات و وروایت کمک بگیرد اتفاق افتاده است.

روزی میرزا به یکی از شاگردان ابوحنیفه این گونه گفت: برای اینکه بر روی دو پای خود راه می روی حجت شرعی داری؟ شاگرد گفت: جناب استاد منظورتان دقیقا چیست؟ استاد گفت :  یعنی می توانی رضایت خدا را برای راه رفتن روی دو پا احراز کنی؟! شاید به این کار راضی نباشد و دوست داشته باشد که مثلا روی دستهایت راه بروی؟! شاگرد در افکارش غرق شد و چند لحظه بعد سرش را بالا آورد و گفت حقیقت این است که باید آیات و روایات را بررسی کنم. اجازه بدهید تا فردا جوابتان را بیاورم.

شاگرد فردا با رنگی پریده و زبانی لرزان به خدمت استاد رسید و گفت:  هرچه گشتم چیزی نیافتم! در ذهنش این فکر خوره شده بود که نکند چند سال روی پا راه رفتیم گناه کرده باشیم! استاد گفت: آخر نادان، مگر امکان دارد خداوند پا را به عنوان ابزاری برای راه رفتن و حرکت او خلق کرده باشد، ولی به استفاده از آن راضی نباشد؟!! شاگرد چهره اش شکفت و گفت: راست می گویید، تا به حال به فکرم نرسیده بود. بله همین طور است. امکان ندارد خدا به راه رفتن ما راضی نباشد.

استاد گفت: پس چرا برای استفاده از خبر انسان مورد اعتماد، دنبال رضایت خدا، آن هم از لابه لای آیات و روایات هستی؟! مگر راه دیگری هم به جز عمل به خبر افراد مورد اعتماد داری؟! اگر بخواهی برای هرچیزی تواتر جور کنی، دقیقا مثل این است که بخواهی روی دستهایت راه بروی!! چطور آنجا می گفتی امکان ندارد خداوند متعال از ما بخواهد که روی دستهایمان راه برویم؛ دقیقا اینجا هم امکان ندارد خداوند متعال ما را فقط به پیروی از اخبار متواتر امر کند.

در مواردی که مسئله ای برای زندگی ما ضروری و حیاتی بوده، شارع هم حکمی نفرموده است. کاملا طبیعی است که برای نیازهای ضروری انسان که در تکوین این عالم نهادینه شده، نیازی به امر و نهی شارع نیست. چرا که داعی و انگیزه کافی برای حرکت به سوی آن از طرف انسان وجود دارد.

یادداشتی کوتاه از «ادریس»