نقد حوزه در رسانه، صحیح یا غلط!

?برخی بر این باورند که نباید از برنامه های آموزشی، تبلیغی و… حوزه در رسانه ها انتقاد کرد، زیرا باعث دلسرد شدن بسیاری از طلاب و به ویژه مردم از حوزه می شود، یا نوعی بی احترامی به بزرگان است. راه کار آن است که در جمع های خصوصی طرح یا به دفتر مسئولین مربوطه مراجعه شود. دلیلی ندارد بقیه از مشکلات خبر داشته باشند. مثلا طلبه ی مبتدی که بفهمد این کتاب ها چه مشکلاتی دارند، دیگر چطور می تواند آن ها را بخواند و بحث کند؟ طلبه ای که از ناکارآمدی اکثر درس های خارج مطلع شود، چطور می تواند حضور مستمر داشته و پیرامون موضوع تحقیق کند؟ یا مثلاً سیستم شهریه و پرداخت آن، مشکل دارد که داشته باشد. برای چه هرکسی به خود اجازه می دهد که به آن اعتراض کند؟ آیا این اعتراض سبب نمی شود که به جنبه های دیگر حوزه و مدیریت و بزرگان آن خرده بگیرد؟ این انتقادها که از شما نیست، قبل از شما هم بوده ولی هیچ وقت رسانه ای نبوده است. کسانی هم که رسانه ای می کنند، به جریان سازی پوپولیستی روی آورده اند.
?در پاسخ به این سخن ذکر نکاتی بس ضروری است:
۱. طبق این تفکر، از فردا باید تمام مطبوعات و روزنامه ها را تعطیل کرد، زیرا هرکس انتقاد و مشکلی که دارد، می تواند به مسئولِ مربوطه مراجعه کند و با وی درمیان بگذارد. کسی نباید و اصلا حق اعتراض و انتقاد رسانه ای و علنی ندارد. بطلان این سخن آنقدر واضح است که شما هم در حال خندیدن هستید. اما واقعاً چه تفاوتی است میان مقام دولتی مثل رئیس جمهور و مسئول حوزه هست؟ که می شود از رئیس جمهور انتقاد کرد ولی نباید از مسئول حوزوی و عملکرد او دم زد؟ چرا می توان دولت و مجلس و دانشگاه و… را در فضای رسانه بازخواست کرد، اما از حوزه حتی نباید سؤال پرسید؟
۲. مشکلات حوزه مربوط به امسال نیست تا هرکس انتقاد و گلایه ای دارد، به مسئولش مراجعه کند. بسیاری از این مشکلات، عمری صد ساله دارند. توجیهاتی پشت این مشکلات است که برای هیچ فرهیخته ای پذیرفته نیست. مسئولان حوزه، از قبل از انقلاب فرصت داشته اند که آن ها را اصلاح کنند و بعد از انقلاب که فرصتها و زمینه ی اصلاح، دو چندان که نه، بلکه صدچندان شده، باز هم شاهد معطل کردن و موکول به دیگری بوده ایم.
۳.  اشکال این طیف آن است که گمان می کنند، نقدهای حوزه برای هیچ کس روشن نیست و طرح آن ها، دامن زدن به آن هاست. درحالی که هر طلبه بعد از یک سال به آن ها پی می برد. آیا اینکه سیستم پرداخت شهریه باید اصلاح شود، نیاز به استادی درس خارج دارد؟! وقتی مسئولان مربوطه چنین مشکلات ساده ای را نمی خواهند یا نمی توانند حل کنند، باز هم باید در خِفا با آن ها سخن گفت و بر کار آن ها مهر تأیید زد؟! به راستی ما در عصر قجر زندگی می کنیم که هنوز برای دریافت حقوق ماهیانه به صف شویم؟ یا اینکه متن آموزشی باید روان و بدون اغلال باشد، نیاز به تخصص های بیست ساله دارد؟! واقعا فهم این مسائل اینقدر سنگین است؟
۴.  شما که جمع متخصصان را برای انتقاد ضروری می دانید، ای کاش پای حرف دلِ اساتید و طلبه هایی می نشستید که سال ها در جمع محافل خصوصی، دلسوزانه انتقاد کردند و طرح آوردند ولی نتیجه ای نگرفتند. اما لازم است بگوییم، از این محافل برای مجموعه فقاهت کم نبوده، ولی دست آوردش تقریباً هیچ بوده است. ولی آیا نتیجه نگرفتن از جمع خصوصی، به معنای دست برداشتن از مطالبه ی حق است؟ آیا به معنای فراموشی دغدغه هاست؟
۵. اگر نقد حوزه از رسانه ها و پشت بلندگو اشکال دارد و خطایی بس بزرگ است، پس حضرت روح الله (ره) از جلوداران این جسارت است، چه سال ها به سیستم حوزه و طلبه ها انتقاد کرد و حتی منشور روحانیت نوشت به امید اصلاح حوزه ها. اگر به نگارش چند یادداشت یکی دو صفحه ای خرده می گیرید، به کتاب هزار و پانصد صفحه ای حوزه و روحانیت حضرت آقا (حفظه الله) چه می گویید؟
۶. بیش ترین تعجب از این عزیزان است که خود رسانه دارند و انتقاد می کنند، اما نه به کتاب های آموزشی، بلکه به رفتار و نظر یک طلبه. پیشنهادی برای ایشان داریم. حداقل به اعتقاد خودتان عمل کنید. از این پس، اگر انتقادی به کسی دارید، شخصاً به او مراجعه کنید تا او هم متقابلاً به شما جواب دهد نه اینکه انتقاد خود را رسانه ای کنید. همچنین اگر معنای رسانه به این است که چند عکس و متن یادگاری منتشر کنیم، بهتر است نام آن را آلبوم و دفتر خاطرات بگذاریم.
? سخن آخر: مسئولان حوزه، تا مشکلات را نپذیرند، نمی‌توانند برای اصلاح اقدام کنند. بزرگ‌ترین نقص آن است که خود را بدون عیب نشان دهیم. اگر ترس رسانه‌ای شدن دارند، هرچه زودتر مشکل را حل کنند نه اینکه از دیگران بخواهند سکوت کنند. مشکل که نباشد، اعتراضی هم نخواهد بود.
◼️مرتضی بخشنده