منو

پربيننده ترين مطالب
    • No Post To Show
    • No Post To Show
    • No Post To Show
خانه / اطلاع رسانی / اخبار / گزارش تفصیلی هفتمین همایش «بررسی زوائد علم اصول»
تاریخ 29 آذر در حسینیه ارک برگزار شد

گزارش تفصیلی هفتمین همایش «بررسی زوائد علم اصول»

اشاره

استاد محترم، حجت الاسلام و المسلمین سید صدرا هاشمی در دو بخش ایراد نظر کرد. در بخش اول، به نقد کتاب «تأملی بر مکتب اصولی شیخ انصاری (ره)» پرداخته و بخش دوم را به بحث زوائد علم اصول اختصاص داد. بنابر آنچه از قبل با استاد محترم هماهنگ شده بود، قرار بود ایشان در باب زوائد علم اصول صحبت داشته باشند که متاسفانه تنها بخش پایانی جلسه را به این موضوع اختصاص دادند. از این روی موسسه فقاهت و تمدن سازی تنها نظرات ایشان پیرامون موضوع همایش را گزارش می کند.

لازم به ذکر است کتاب «تأملی بر مکتب اصولی شیخ انصاری(ره)» مربوط به نظریات استاد اکبرنژاد در یک دهه پیش از این است که طی دهه اخیر با تحولات جدی در عمق و گستره ی مباحث به ۴ کتاب جدید تکامل یافته است که انشالله به زودی چاپ و عرضه خواهد شد.

تذکر: بنابر درخواست استاد هاشمی، سخنان ایشان در باب زوائد علم اصول بدون هیچ دخل و تصرفی از لحاظ اصول گزارش نویسی و قواعد ویرایشی نقل شده است.

متن گزارش

مدرس سطح عالی حوزه در ابتدای بخش دوم سخنان خود عنوان کرد: پیرامون نظرات آقای اکبرنژاد در نقد استصحاب، مطالب مفصلی دارم که در جلسات آینده بیان خواهم کرد. اما نکته ی اساسی در زوائد یک مغالطه صورت می گیرد. اینکه «چون ثمره ی فقهی ندارد، پس زائد است» یک مغالطه است، چون ثمره ی فقهی نداشتن، ملازم با زائد بودن نیست. خیلی از مباحث علم اصول، ثمره ی فقهی ندارند، اما دفع شبهات هستند. تمام مطالب ایشان به عنوان زائد بیان کرده، خود اصولیان ذکر کردند. در کتاب «منتقی الاصول» در موارد متعددی به این مطلب اشاره کرده که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می کنم: هذا البحث‏ لا أثر له في المجال العملي أصلا؛ هذا المبحث كسابقه في عدم الأثر و الجدوى‏ العملية؛ هذا المبحث كبعض‏ سوابقه‏ عديم الأثر في مجال العمل؛ الحقيقة الشرعية هذا المبحث كسوابقه غير ذي‏ ثمرة عملية كما سيتضح فيما بعد؛ و على‏ كل‏ فليس‏ ما أفاده‏ أخيرا بذي إفادة و أثر فلا يهمنا تحقيقه و البحث فيه؛ و الأمر سهل جدا بعد ان كان هذا البحث‏ عديم‏ الثمرة بالمرّة؛ كان وضع المركب من الهيئة و المادة- مع غض النّظر عن أصل ثبوت المحذور فيه و عدمه- عديم‏ الفائدة و لغوا محضا بلا كلام؛ يكون‏ النزاع‏ عديم الأثر و الثمرة؛ هذا الأمر عديم الأثر و الجدوى‏ بالمرّة؛ و البحث‏ في‏ أمور دقيقة نظرية، مع اعترافه أخيرا بعدم الثمرة العملية لهذا البحث و ان ما ذكر له من الثمرات ليس بثمرة له؛ مع‏ ان بحث وجوب المقدمة لا يخلو عن ثمرة عملية كما عرفت؛ هذا البحث‏ لا أثر له في المجال العملي أصلا، و قد أطال القوم فيه، و لكنه تطويل بلا طائل؛ انه‏ لا أثر لهذا التقسيم أصلا، و لا تترتب عليه أي ثمرة فيكون لغوا محضا؛ و عليه فلا ثمرة للخلاف‏ المزبور إلا فرضا؛ و ذكر بعد ذلك انه لا ثمرة مهمة تترتب على الوجهين؛ و على‏ كل‏ فليس‏ ذلك‏ بمهم‏، لما عرفت من عدم الثمرة العملية. و مثالهای فراوان دیگر. ولی سوال این جاست که شخص قدرتمندی مثل امام  (قدس سره) که اصول را تهذیب کرده، این مباحث را آورده. فرق است بین اینکه ثمره ی فعلی ندارد و زائد است. بعضی از اینها ثمره اش رفع شبهاتی است که اگر رفع نشود، همه چیز را به هم می ریزد. مثلا «جمع بین حکم واقعی و ظاهری» در هیچ کجای فقه ثمره ندارد. همینطور است اشکال «ابن قبه». جایی ثمره ندارد ولی اگر این اشکال وارد شود، نود و پنج درصد فقه استدلالی (نه نصوص متواتر) شیعه و سنی روی هواست. چون اگر طرح شود، اشکالات به ادله حجیت خبر واحد و ظهورات کلا خراب می شوند و حال آنکه قوام فقه شیعه و سنی به حجیت خبر واحد و ظهورات است. برای همین سه ماه بحث می کنند مثل آیة الله العظمی وحید و غیر ایشان.

وی با ذکر مثالهای دیگر افزود: حقیقت شرعیه هم ثمره ندارد همانطور که صاحب منتقی الاصول هم می گوید. اما بالاخره سوال این است که صحیحی می تواند به اصالة الاطلاق تمسک کند و اعمی نمی تواند. شیخ انصاری(ره) می گوید: بنابر صحیحی شک در محصل غرض می شود و باید احتیاط کند. ولی اعمی می تواند به برائت تمسک کند. بالاخره این شبهات هستند یا اینکه نیستند؟ چه کسی باید به این سوالات جواب دهد؟ شما فکر کردید اگر چیزی و بحثی در فقه ثمره ی مباشر نداشت، ملازم با لغویت است. [در حالی که] نه، اینطور نیست. بسیاری از این مباحث که در اصول مطرح می شود، اگر دقت کنید، دفع شبهات هستند. شبهاتی که اگر بعضی از آنها وارد شوند، کمر فقه و اصول را می شکنند. شما می گویید صحیح و اعم ثمره ندارد. خوب، بالاخره این شبهات و سوالاتی که کردند، درست هستند یا نه؟ باید جواب داده شوند یا نه؟ پس اینکه ثمره ی مباشر در فقه نداشتن، ملازم با زائد بودن نیست. عزیز دلم، این مغالطه است. بسیاری از این مباحث، دفع شبهات و تبیین مبانی هستند، مثل مقدمه الواجب، که خود آخوند(ره) و دیگران گفتند که ثمره ندارد، اما مطالب بسیار مهمی هستند.

محقق رشته ی فقه و اصول با اشاره به تعریف اصول فقه گفت: در تعریف اصول طبق تعریف مشهور آمده که: العلم بالقواعد الممهده لاستنباط الاحکام الشرعیة. شهید صدر(ره) در «حلقه ی ثانیه» یک اشکال و در «حلقه ی ثالثه» سه اشکال به قید «ممهده» طرح می کند. اشکال این است که: ممهده، یعنی باید جایی در اصول استفاده شود. یعنی قواعدی که انسان را آماده می کند. یا در تعریف خود اصول فقه [مرحوم مظفر]: قواعدی که «تقع نتیجتها فی طریق استنباط الحکم الشرعی». در رسیدن به نتیجه باید استدلال بکنی. من به عنوان یک اصولی باید به این سوالات جواب بدهم. من در نوارهای «جایگاه علم اصول» در سال ۸۵، در شانزده جلسه مفصل به این مباحث پرداختم. تک تک مباحث و ثمراتش را ذکر کردم. به کتابهای اصولی هم اشاره کردم که نقاط ضعف آنها چیست. مثلا دو جلسه مربوط به حلقات است؛ یک جلسه نقاط قوت، یک جلسه نقاط ضعف. یا جمع بین ظاهری و واقعی تاثیر مباشر در فقه ندارد. [اما باید بحث شود].

استاد هاشمی در جواب این پرسش که «آیا طلاب باید همه ی این مباحث را در سطح بخوانند؟»، بیان کرد: به نظر من افراد دو دسته اند. یک عده تصمیم فقاهت و اجتهاد دارند. برای ایشان رسائل، کفایة و مکاسب ضرورت دارد. عده ای هم تصمیم به فقاهت ندارند. برای این عده (حالا شوخی و جدی را با هم می گفتیم) یا جاهلند، یا مجبورند و یا سفیهند، چون مصالح و مفاسد را تشخیص نمی دهند. کسی که بنا ندارد مجتهد شود، این کتابها به دردش نمی خورد. من حداقل ده دوره رسائل را تدریس کردم و چقدر به تدریس کفایة پرداختم. تازه این مطالب برای من ملکه شده. با یک بار خواندن، با شرح خواندن، بدون مباحثه کردن که نمی شود. مگر می شود که یک بار بخوانی و بعد هم احساس کنی که فقیه هم شدی. در صورتی که نمی شود. اینکه «کتاب بهتر از رسائل، بهتر از رسائل است؛ کتاب بهتر از کفایة، بهتر از کفایة است»، این از قضایای ضرورت به شرط محمول و ابده البدیهیات است. اما بحث بر سر این است که اگر قرار شد کتابی جایگزین شود، باید از کسی باشد که لااقل اینها را خوانده باشد؛ تسلط داشته باشد. این کتابی که الآن دست من است [کتاب تاملی بر مکتب اصولی شیخ انصاری (ره)] پیداست که نویسنده ی آن رسائل را تورق هم نکرده. [در حالی که] کتابی باید جایگزین شود که نقاط قوت رسائل را داشته و نقاط ضعف را نداشته باشد.

ایشان در جواب این سوال که «چرا شما و اساتیدی که سالهاست این کتابها را تدریس می کنید، کتابهای بهتر نمی نویسید؟»، خاطر نشان کرد: من مسئول حوزه نیستم. خوب بنویسند. این اشکال به جامعه مدرسین و شورای عالی است. مگر مقام معظم رهبری در سال ۷۰ نگفتند که یکی از مراجع، برای خدا مرجعیت را کنار بگذارد و به اداره ی حوزه بپردازد. اداره ی حوزه بسیار سخت است. در حالیکه رئیس حوزه مجمع المشاغل است. بنده رئیس حوزه نیستم و این اشکال ربطی به من ندارد.

مدرس حوزه در پایان با تایید نیت خیر موافقین و مخالفین گفت: در مورد زوائد، نواری که فرستادید را با دقت گوش دادم و اشکال دارم. در مناظره و جلسه ی حضوری، به نظرات آقای اکبرنژاد می پردازم. از تمامی دوستانی که اشکال کردند و دغدغه دارند، همه دلمان برای تشیع می سوزد و مطمئنم که می خواهید حوزه پیشرفت کند. این مباحث هم بحث صرفا علمی است. در صداقت شما و اینکه نیت خیر دارید، چه موسسه شما و چه موسسات حوزوی دیگر، بنابر اصالة الصحة قصد خیر دارید. اگر احیانا توهینی شد، ببخشید. بنده در تلگرام هم در خدمتتون هستم.

درباره نویسنده

Avatar photo فقاهت
وبلاگ
مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی با دغدغه شناخت تمدن و شیوه زندگی اسلامی در عرصه های مختلف بنا نهاده شده، این مؤسسه در اولین گام خود لازم می داند با تحول در شیوه فقاهت و استنباط دین و تربیت فقها و دین شناسان جوان با افکار مترقی و روشن و البته با حفظ خطوط قرمز فقط شیعه و حرکت بر اساس مبانی فقه جواهری، تحول سالم و مثبتی را در فضای حوزه ایجاد کند.

نظرات

5 دیدگاه در “گزارش تفصیلی هفتمین همایش «بررسی زوائد علم اصول»

  1. حسرت گفت:

    سلام بنده از کسانی بودم که در جلسه متاسفانه حضور پیدا کردم. برخلاف تبلیغاتی که در مورد جلسه شده بود استاد محترم اکثر جلسه را به مسائلی پرداخت که هیچ ارتباطی با موضوع جلسه نداشت. این کار غیر حرفه ای بود که از سمت این استاد گرانقدر صورت گرفت!

    ۱۲
  2. امین گفت:

    من ده دقیقه تأخیر داشتم! بعد از این که نصف جلسه گذشت هنوز نفهمیده بودم که وجه مطرح شدن مباحث توسط استاد صدرا چیه. ایشون مدام به یک کتاب که تو دستشون بود ارجاع می داد. برای این که مزاحم دوستان نشم ربط مباحث به جلسه رو از کسی نپرسیدم. وقتی نوبت به سؤالات از استاد رسید، متوجه شدم که این گنگ بودن فقط از طرف من نبوده و همه دوستان براشون سوال بود که نقد کتاب ده سال پیش آقای اکبرنژاد چه ربطی به «بررسی زوائد علم اصول» داره؟!!

    ۱۲
  3. محمد علی گفت:

    چرا متن کامل سخنان استاد صدرا هاشمی منتشر نشده است؟ اگر اشتباهاتی در آن کتاب تاملی بر مکتب شیخ هست چه اشکالی دارد که همه بدانند و جواب دهید؟ ایا سانسور نقدهای استاد به کتاب تاملی بر مکتب شیخ کاری درست است؟

    ۰۲
    1. مدیر سایت گفت:

      سلام خدمت شما برادر ارجمند،
      براساس قانون نشر محتوا که در واحد محتوایی مؤسسه تصویب شده است، در صورتیکه استاد محترم مدعو، خارج از موضوع جلسه صحبت داشته باشند منتشر نخواهد شد.
      به همین سبب جلسات اساتید معظم سید صدرا هاشمی و مصطفی دری به صورت کامل منتشر نشدند و فقط بخش مرتبط با موضوع جلسه بر روی کانال تلگرام و سایت قرار گرفت.

      ۰۰
  4. مسعود گفت:

    با عرض سلام و خسته نباشید شما که اینقدر دم از آزادی بیان می زنید و دائما به حوزه علمیه نق می زنید که آزاد اندیشی وجود نداره خوب بابا به مخاطبین یه مقدار احترام می گذاشتید صوت ها رو منتشر می کردید خود مستمعین الحمد لله فهم و شعور دارند می فهمند که این مباحث خارج از موضوع بود یا نبود ؟ شما با این کارتون به شعور مخاطبین توهین کردید!!!

    ۱۰

پاسخ دادن به امین لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

asd


Username
Create an Account!
Password
Forgot Password? (close)

adf


Username
Email
Password
Confirm Password
Want to Login? (close)

asdf


Username or Email
(close)