اگر فرض این است که درس خارج عالی‌ترین سطح کار تخصصی در حوزه است، پس طبیعی است که باید به پیچیده‌ترین معضلات علمی دنیای اسلام و جامعه اسلامی و حکومت شیعی بپردازد. زیرا هدایت‌گری و ریل‌گذاری از وظایف ذاتی حوزه علمیه است. وگرنه اگر بناست ما در همان مسائل گذشتگان‌ رفت و آمد کنیم، چه نیازی به این سازوکار عظیم و هزینه‌های سنگین داشته ایم و داریم. به ویژه که معمولا در نهایت از شهرت هم عدول نمی‌کنیم. فتوایمان یا موافق مشهور است که ثمری ندارد یا مخالف آن است که از ترس مخالفت، باز جانب مشهور را می‌گیریم.

با این ملاک سراغ ۶۰۰ درس خارجی را می‌گیریم که افتخار حوزه هستند و در هیچ جای دنیا نظیر آن پیدا نمی‌شود!  درس خارجی که به زعم برخی، افتخار حوزه است و هیچ کجای دنیا مفتخر به هم‌چو درسی نیست، باید مولد علم باشد وگرنه چه جای افتخار. تکرار مکررات و بازگویی درس‌های هزار ساله، چه فخری برای دنیای علم دارد؟ با این نوع درس خارج به شاخ آفریقا هم نمی‌توان فخر فروخت! راستی چند کلاس از این ۶۰۰ مورد به نیازهای جامعه پرداخته و چند مورد از آن به مسائل تکراری که هزار بار پاسخ گرفته است، سرگرمند؟ آیا درس‌های خارج ما، از حیض و نفاس و طهارات ثلاث و صوم و صلاه سر باز کرده اند تا بفهمند در دنیای اطرافشان چه می‌گذرد؟

درس خارج‌های امروزی ما، مسلخ انقلاب اسلامی هستند نه پشتوانه آن. مسلخند برای این‌که ذهن بهترین جوانان این مرز و بوم را از مسائل جاری دنیای اسلام منصرف سازند و به مسائلی مشغول کنند که به قدمت هزار سال تکرار شده اند. درس خارج‌های جاری، همت بزرگان ما را که باید صرف تولید نقشه تمدن اسلامی و ریل‌گذاری برای حکومت اسلامی می شد، به احکام شستشو و طهارت و نکاح مشغول کرده است. اگر گزنده است، ببخشید! زیرا این سخنان از جگری آتش گرفته بر می‌آید که قبساتی از آن را به شما تقدیم می‌دارم.

سینه من آتش می‌گیرد وقتی نگاه می‌کنم و می‌بینم که پس از ۱۴۰۰سال از دولت پیغمبر خاتم(ص) در آخر الزمان و در اوج دنیا خواهی دنیا طلبان، حکومتی با رهبری یک فقیه الهی و با جانفشانی صدها هزار شهید و بیوه شدن هزاران همسر و یتیم شدن صدها هزار دختر و پسر این مرز و بوم، فرصتی بی‌نظیر به دست ما داد. فرصتی که آرمان تمام انبیا(ع) و اولیای الهی بوده است. مگر اسلام چیزی جز سلطنت خدا بر زمین است؟! چقدر دردناک است که ببینی، بزرگان دین به جای این‌که با جانفشانی از عمق وجود برای این انقلاب و این فرصت از جان و مال و آبروی خود مایه بگذارند و در برابر قدرت‌های شرق و غرب از نظام حمایت کنند تا اسلام متهم به ناتوانی در اداره امور جامعه نشود؛ دست روی دست بگذارند و به مسائل هزار ساله بپردازند و مسائلی که هزاران فقیه پیش از آنان به آن‌ها پاسخ داده‌اند را برای چند هزارمین بار پاسخ دهند و نظام اسلامی را به حال خود رها سازند.

ای کاش می مردم و همچو روزی را نمی‌دیدم و ناگزیر از نوشتن این وجیزه نمی‌شدم. نمی‌دانم زندگی چقدر ارزش دارد که برخی برای حفظ آن تا این اندازه دست و پا می‌زنند. اگر بناست انقلابی با این عظمت در برابر دیدگان‌مان مانند کوه یخ آب شود و ناپدید؛ پس همان بهتر که ما هم بمیریم و شاهد آن فاجعه عظیم نباشیم و هر روز هزار بار آرزوی مرگ نکنیم!

درس خارج‌های امروزی ما بیش از این‌که افتخار شیعه باشد، نقش محلّل را دارد. البته محلل دو گونه است. محللی که زن سه طلاقه را به زوجیت می‌گیرد تا دوباره به آغوش همسر سابقش برگرداند. این همانی است که «لَعَنَ اللَّهُ الْمُحَلِّلَ‏ وَ الْمُحَلَّلَ‏ لَهُ» زیرا با غرض شارع مبارزه می‌کند و هدف او را با ظاهر سازی پایمال می‌سازد. محلّل دوم، درس‌ خارج است. درس خارج محلّل امثال بنده است که سال‌ها در حوزه بوده و درس خوانده‌ام، وضع نابسامان فرهنگی و سیاسی جامعه را می‌بینم، فقر و فحشاء را با همه وجود احساس می‌کنم، ذهن مالامال از شبهه جوانان این مرز و بوم را مشاهده می‌کنم، اما به جای این‌که مجاهدانه به مصاف آن‌ها بروم، خود را به نام تحصیل علم، در درس خارج مشغول می‌دارم.

محلّل است چون توجیه من است برای بازگشتن به آغوش گرم صف‌های شهریه تا بدون دل‌نگرانی از حرمت آن‌چه می‌گیرم و می‌خورم، وجوهات را مصرف کنم. اما کاری برای صاحب وجوهات، حضرت ولیعصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء، نمی‌کنم. برای همین است که نام خارج برای درس خارج، انتخاب متناسبی بوده است. زیرا این درس‌ها، درس‌های خارجند. اما نه خارج از متن کتاب، بلکه خارج از متن زندگی و خارج از گود مصائب دنیای اسلام و مسائل و مشکلات جامعه اسلامی!

نویسنده: محمد تقی اکبرنژاد (مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن سازی اسلامی)